Μπορεί πριν από κάποια χρόνια το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων να ανάγκασε την Ιρλανδία να ζητήσει ένα πακέτο διάσωσης δισεκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο η χώρα αντιμετωπίζει τώρα το αντίθετο πρόβλημα: Έχει δημοσιονομικό πλεόνασμα-ρεκόρ και δεν ξέρει τι να κάνει όλα αυτά τα χρήματα που εισρέουν στα κρατικά ταμεία.
Η Ιρλανδία έχει καταφέρει να προσελκύσει πολλές ξένες πολυεθνικές, λόγω του χαμηλού φορολογικού συντελεστή της για τις επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα τα φορολογικά έσοδα κυρίως από τις αμερικανικές τεχνολογικές και φαρμακευτικές εταιρείες να οδηγούν φέτος σε δημοσιονομικό πλεόνασμα ύψους 10 δισ. ευρώ. Για το 2024, το πλεόνασμα προβλέπεται ακόμα υψηλότερο, στα επίπεδα των 16 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τους New York Times.
Καθώς η κυβέρνηση ετοιμάζει τον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό για τον Οκτώβριο, φαίνεται να δυσκολεύεται να αποφασίσει πώς να ξοδέψει όλα αυτά τα χρήματα. Ανάμεσα στις επιλογές θα ήταν να τα βάλει στην άκρη για το μέλλον, να αποπληρώσει χρέη, να επενδύσει σε κατοικίες για να αντιμετωπίσει την στεγαστική κρίση, να τα διαθέσει για υποδομές όπως νοσοκομεία, σχολεία και ένα μετρό ή να τα δαπανήσει για φοροελαφρύνσεις και άλλα μέτρα στήριξης. Όμως καμία από αυτές τις επιλογές δεν είναι εύκολη.
«Ό,τι και εάν κάνουν, θα αφήσουν κάποιους ανθρώπους παραπονεμένους», λέει ο Cliff Taylor, αρθρογράφος των Irish Times.
Έτσι, συζητείται το ενδεχόμενο να βάλουν τα χρήματα στην άκρη, σε ένα fund κρατικού πλούτου, που θα βοηθήσει να καλυφθεί το αυξανόμενο κόστος των συντάξεων, εν μέσω γήρανσης του πληθυσμού. «Αλλά εάν το κάνουν αυτό, άλλοι άνθρωποι θα πουν ότι είναι ανάγκη να ξοδέψουμε χρήματα σήμερα, σε πράγματα όπως η στέγαση, οι μεταφορές και η υγεία, καθώς και να αλλάξουμε το ενεργειακό μας σύστημα για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή», προσθέτει ο Taylor.
Το πρόβλημα είναι ότι τα δημόσια οικονομικά της Ιρλανδίας είναι απρόβλεπτα, επομένως υπάρχουν προειδοποιήσεις ότι η χώρα δεν θα πρέπει να θεωρεί αυτά τα πλεονάσματα δεδομένα.
Μια πρόσφατη δημοσκόπηση Irish Times έδειξε ότι το 40% των Ιρλανδών θα ήθελε τα χρήματα να δαπανηθούν για τη βελτίωση στις συγκοινωνίες, τις κατοικίες, τα νοσοκομεία και τα σχολεία, ενώ το 25% προτιμά δαπάνες για την υγεία και την εκπαίδευση. Μόνο το 9% θέτει τις φοροελαφρύνσεις σαν πρώτη επιλογή και το 5% θα ήθελε να αποπληρωθεί το χρέος.
Το πρόβλημα είναι ότι οι ιρλανδικές κυβερνήσεις δεν έχουν πολύ καλό ιστορικό στη διαχείριση μεγάλων επενδύσεων. Παραδοσιακά, ξοδεύουν πολλά σε διάφορα projects όταν η οικονομία πηγαίνει καλά, αλλά τα πάντα «παγώνουν» στις πιο δύσκολες εποχές, δηλαδή ακριβώς τη στιγμή που η οικονομία θα το χρειαζόταν.
Και κατά κανόνα, τα μεγάλα έργα υποδομών στην Ιρλανδία βγαίνουν εκτός προϋπολογισμού και χρονοδιαγράμματος. Το 2015, ανακοινώθηκε η κατασκευή ενός νέου νοσοκομείου για παιδιά με 3.000 κλίνες, το οποίο θα κόστιζε 650 εκατ. ευρώ και θα άνοιγε έως το 2020. Σήμερα, η ημερομηνία λειτουργίας του έχει μετατεθεί για το 2024 και το κόστος έχει φτάσει στα 2,2 δισ. ευρώ.
Την ίδια στιγμή, το Δουβλίνο αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα με την κίνηση στους δρόμους και είναι μία από τις λιγοστές πρωτεύουσες της Ευρώπης που δεν έχουν μετρό. Όμως τα σχέδια για μια γραμμή προς το αεροδρόμιο ξεκίνησαν το 2000 με κόστος 3,5 δισ. ευρώ και πλέον εκτιμάται ότι το project θα ολοκληρωθεί σε 10 χρόνια, με τον προϋπολογισμό να έχει ανέβει στα 7-12 δισ. ευρώ.
