Παρότι το πιστεύουν πολλοί, η τεμπελιά συνήθως δεν είναι ο λόγος που κρύβεται πίσω από την αναβλητικότητα, επισημαίνει η ψυχολόγος Τζένι Γιπ. «Η τεμπελιά είναι το “δεν έχω καμία απολύτως επιθυμία ούτε καν να το σκεφτώ αυτό” και η αναβλητικότητα το “με ενοχλεί να το σκέφτομαι, οπότε δυσκολεύομαι να ολοκληρώσω τη δουλειά”. Αυτό έχει μεγάλη διαφορά», τονίζει, μιλώντας στο CNN.
Οι μόνοι τρόποι για να αλλάξεις αυτή τη συμπεριφορά είναι να καταλάβεις γιατί αναβάλλεις πράγματα και να μάθεις πώς να το αντιμετωπίζεις αυτό, λένε οι ειδικοί. Μπορεί να είσαι ο τελειομανής, ο ονειροπόλος, ο αγχώδης ή αυτός που αντιδρά. Όλα αυτά είναι τύποι αναβλητικότητας, γράφει η ψυχολόγος Λίντα Σαπάντιν στο βιβλίο της, με τίτλο «How to Beat Procrastination in the Digital Age».
Δεν πρόκειται για συγκεκριμένες διαγνώσεις, ούτε για τύπους αναβλητικότητας που έχουν αποδειχθεί από τις έρευνες. Αποτελούν όμως «ψυχολογικούς τύπους ή λόγους για τους οποίους μπορεί κάποιος να είναι αναβλητικός», σημειώνει η Τζένι Γιπ.
Πέρα από τις πρακτικές συνέπειες που μπορεί να έχει η αναβλητικότητα- να μείνεις πίσω στη δουλειά ή να μην πετύχεις προσωπικούς στόχους- υπάρχουν και ψυχολογικές επιπτώσεις. Η αναβλητικότητα έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη, το άγχος, τα προβλήματα ύπνου, την ανεπαρκή σωματική δραστηριότητα, τη μοναξιά και τις οικονομικές δυσκολίες, σύμφωνα με μελέτη που έγινε τον Ιανουάριο με συμμετοχή πάνω από 3.500 φοιτητών.
Οι τύποι αναβλητικότητας- Και οι τρόποι αντιμετώπισης
Κάποιος αναβλητικός είναι συνήθως τελειομανής, λέει η Τζένι Γιπ. «Θέλει να κάνει τα πράγματα τέλεια και αυτό απαιτεί τεράστια προσπάθεια. Αν δεν έχει ένα σχέδιο για το πώς θα ολοκληρώσει τη συγκεκριμένη δουλειά, τότε ο τελειομανής θα χαθεί», εξηγεί.
Οι αγχώδεις τείνουν να είναι αναποφάσιστοι και να εξαρτώνται από άλλους για συμβουλές ή επιβεβαίωση, προτού πάρουν μια πρωτοβουλία. Επίσης, αντιστέκονται ιδιαίτερα στις αλλαγές και προτιμούν την ασφάλεια αυτών που γνωρίζουν.
Τόσο οι τελειομανείς όσο και οι αγχώδεις μπορεί να αναβάλλουν κάτι λόγω φόβου ότι θα αποτύχουν ή θα δεχθούν κριτική, επισημαίνει ο Ίταμαρ Σατζ, ερευνητής στο πανεπιστήμιο Κέμπριτζ.
Στους ανθρώπους που ανήκουν σε αυτή την «κατηγορία» αναβλητικότητας, προτείνει αρχικά να αναγνωρίσουν πως τα στάνταρντ της τελειομανίας δεν είναι ρεαλιστικά. «Αντικαταστήστε τα στάνταρντ αυτά και επιτρέψτε στον εαυτό σας να κάνει κάποια λάθη», συμπληρώνει.
Αποφύγετε τη λογική «όλα ή τίποτα» και δώστε στον εαυτό σας ένα χρονικό περιθώριο για να ολοκληρώσετε κάτι. Και μετά, επιμείνετε σε αυτό το χρονοδιάγραμμα, μην τα παρατάτε αν δεν το τηρήσετε, επισημαίνουν οι ειδικοί.
Στον ονειροπόλο δεν αρέσουν οι πρακτικές λεπτομέρειες που συχνά απαιτούνται για να ολοκληρωθεί ένα πρότζεκτ, λέει η ψυχολόγος Βάρα Σαριπάλι. «Τους αρέσει να έχουν ιδέες, αλλά βρίσκουν δύσκολη ή βαρετή την υλοποίηση αυτών των οραμάτων».
Επίσης, μπορεί να θεωρούν ότι θα παρέμβει η «μοίρα», κάνοντας περιττή τη σκληρή δουλειά. Όπως και ο τελειομανής, ο ονειροπόλος μπορεί να θέλει πάντα κάτι καλύτερο, επισημαίνει η Γιπ. Μάθετε στον εαυτό σας να διαχωρίζει τα όνειρα από τους στόχους– συμβουλεύει η ψυχολόγος- και προσεγγίστε τους δεύτερους με έξι ερωτήματα: τι, πότε, πού, ποιος, γιατί και πώς. Αλλάξτε το «σύντομα» ή το «μια ημέρα» με συγκεκριμένους χρόνους και γράψτε το σχέδιό σας, προσδιορίζοντας κάθε βήμα.
Οι αντιδραστικά αναβλητικοί τύποι τείνουν να βλέπουν τη ζωή ανάλογα με το τι περιμένουν ή απαιτούν οι άλλοι από εκείνους, και όχι με βάση το τι θέλουν. Αυτός ο πεσιμισμός μειώνει το κίνητρό τους να ολοκληρώσουν κάτι.
Αν σκέφτεστε έτσι, βρείτε θετικούς τρόπους για να νιώθετε ότι έχετε τον έλεγχο, προτείνει ο Σατζ. Προσπαθήστε να δράτε αντί να αντιδράτε ή να συνεργαστείτε με μια ομάδα ή κάποιον επικεφαλής και όχι εναντίον τους.
«Αν κάτι δεν σας κάθεται καλά, εντοπίστε το και συζητήστε το με όποιον σας αναθέτει αυτή τη δουλειά», λέει η Γιπ, συμπληρώνοντας ότι τέτοιοι άνθρωποι συνήθως «πιστεύουν ότι δεν μπορούν να κάνουν τέτοιες συζητήσεις με ανθρώπους που βλέπουν ως άτομα εξουσίας ή δεν πιστεύουν ότι μια τέτοια κουβέντα θα έχει κάποιο όφελος ή θετικό αποτέλεσμα». Όμως, συμπληρώνει η ψυχολόγος, αυτό δεν είναι απαραίτητα αλήθεια.
