«Φανταστείτε λοιπόν να μπορείτε να πιάνετε έναν ρομποτικό βραχίονα και να τον καθοδηγείτε, δείχνοντας του την εργασία που πρέπει να μάθει, μέσα σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα. Αντί δηλαδή να προγραμματίζετε χρονοβόρες εντολές με το πληκτρολόγιο, το ρομπότ να μαθαίνει με τον ίδιο τρόπο που μαθαίνει ένας μαθητής από τον δάσκαλο του ύστερα από μερικές επαναλήψεις. Και όλα αυτά χωρίς να χρειαστεί να πατήσετε ούτε ένα πλήκτρο». Και ενώ αυτή η εικόνα μοιάζει βγαλμένη από το μέλλον, είναι ήδη εδώ. Τα παραπάνω, είναι λόγια του Φώτη Δημέα, ο οποίος είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εργαστήριο Αυτοματοποίησης & Ρομποτικής του ΑΠΘ, και μαζί με μία επιστημονική ομάδα έχουν δημιουργήσει το ProgHRC. Έναν ρομποτικό βραχίονα που μαθαίνει εύκολα από τον άνθρωπο. Και στην συνέχεια το ρομπότ μπορεί να εργαστεί μόνο του.
Ο Φώτης Δημέας μιλά στο It’s Possible για το πως ακριβώς λειτουργεί αυτό που έχουν δημιουργήσει, εξηγεί το εάν είναι εύκολο να ξεκινήσει από την Θεσσαλονίκη ένα τέτοιο project, ενώ απαντά και στο κατά πόσο οι ταινίες φαντασίας που βλέπουμε σήμερα μοιάζουν με το… μέλλον της ανθρωπότητας.
Ποιες ακριβώς είναι οι δυνατότητες του ρομποτικού συστήματος που έχετε δημιουργήσει;
Το ProgHRC είναι μια καινοτομία που δίνει νέες δυνατότητες σε ρομποτικούς βραχίονες, λύνοντας ένα σημαντικό πρόβλημα για τη βιομηχανία. Σήμερα, ο προγραμματισμός ενός ρομπότ για να εκτελέσει μια απλή εργασία στη βιομηχανία, χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό και παίρνει αρκετό χρόνο, ίσως και μέρες.
Φανταστείτε λοιπόν να μπορείτε να πιάνετε έναν ρομποτικό βραχίονα και να τον καθοδηγείτε, δείχνοντας του την εργασία που πρέπει να μάθει, μέσα σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα. Αντί δηλαδή να προγραμματίζετε χρονοβόρες εντολές με το πληκτρολόγιο, το ρομπότ να μαθαίνει με τον ίδιο τρόπο που μαθαίνει ένας μαθητής από τον δάσκαλο του ύστερα από μερικές επαναλήψεις. Και όλα αυτά χωρίς να χρειαστεί να πατήσετε ούτε ένα πλήκτρο.
Ο άνθρωπος, αφού δείξει στο ρομπότ τι πρέπει να κάνει, θα μπορεί να το αφήσει και αυτό θα συνεχίσει αυτόνομα την εργασία που μόλις έμαθε. Ταυτόχρονα, ένα σύστημα 3D όρασης με τεχνητή νοημοσύνη θα αναγνωρίζει τον χώρο εργασίας και θα προσαρμόζει κατάλληλα την κίνησή του. Με αυτό τον τρόπο θα επιτευχθεί ευχρηστία και προσαρμοστικότητα, δίνοντας τη δυνατότητα στο ρομπότ να μαθαίνει από τον άνθρωπο πώς να εκτελεί διάφορες εργασίες σε πολύ λίγο χρόνο.
Φαίνεται κάτι εντυπωσιακό. Αλλά τι όγκος δουλειάς και τι έρευνα υπάρχει πίσω από το συγκεκριμένο project, μέχρι να φτάσει στο επίπεδο που είναι σήμερα;
Η ιδέα αυτή είχε μπει στο μυαλό μου αρκετό καιρό πριν, και το 2017 ξεκίνησα να μελετώ το πρόβλημα σε θεωρητικό επίπεδο κατά τη μεταδιδακτορική μου έρευνα στο Εργαστήριο Αυτοματοποίησης & Ρομποτικής του τμήματος Ηλεκτρολόγων & Μηχανικών ΑΠΘ, σε συνεργασία με την καθ. Ζωή Δουλγέρη.
Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας σε διεθνή συνέδρια ρομποτικής, παρατηρήσαμε ότι είχε θετικό αντίκτυπο στην ερευνητική κοινότητα και αυτό μας έδωσε θάρρος να συνεχίσουμε. Έτσι, το 2018 και το 2020 πέτυχαμε σημαντική χρηματοδότηση ως εργαστήριο για το συγκεκριμένο project από εθνικά ερευνητικά προγράμματα. Το ομώνυμο έργο ProgHRC χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ στο «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ» με τη συνεργασία του Εργαστηρίου Αυτοματοποίησης & Ρομποτικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και της εταιρείας SPECTRAtech Α.Ε.
Στο ProgHRC έχουμε αναπτύξει ένα εργαστηριακό πρωτότυπο και μέσα στο 2022 ευελπιστούμε να κάνουμε τις πρώτες μας πιλοτικές δοκιμές σε παραγωγικές βιομηχανίες της Ελλάδας που έχουν δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για τη λύση που προσφέρουμε.
Όλοι εμείς που δεν είμαστε ειδικοί, βλέπουμε τις τεχνολογικές εξελίξεις να τρέχουν. Και φανταζόμαστε την καθημερινότητα των ανθρώπων στο μέλλον, με τα ρομπότ να είναι κομμάτι αυτής της καθημερινότητας. Με βάση τα επιστημονικά δεδομένα που έχετε στα χέρια σας, πως εκτιμάτε ότι θα είναι η ζωή μας στο μέλλον μαζί με τα ρομπότ που θα έχουν αναπτυχθεί; Θα θυμίζει ίσως κάτι από τις ταινίες φαντασίας που βλέπουμε ή όλα αυτά είναι εκτός πραγματικότητας;
Πριν 10 χρόνια μιλούσαμε για ρομπότ και μας φαινόταν κάτι πολύ μακρινό. Σε 5-10 χρόνια από σήμερα προβλέπω ότι θα μας φαίνεται κάτι απλό και συνηθισμένο. Για παράδειγμα, οι ρομποτικές σκούπες είναι ήδη διαθέσιμες μέχρι και σε σούπερ μάρκετ. Σε λίγο καιρό δεν θα μπορούμε να φανταστούμε τα σπίτια μας χωρίς ένα ρομποτικό σκουπάκι.
Μια αντίστοιχη αλλαγή θέλουμε να επιτύχουμε και με το ProgHRC στον τρόπο που λειτουργούν τα ρομπότ στη βιομηχανία. Συγκεκριμένα, θέλουμε να μειώσουμε τόσο πολύ το κόστος προγραμματισμού ενός ρομπότ που να τα κάνουμε προσιτά σε μεσαίες ακόμα και σε μικρές παραγωγικές επιχειρήσεις.
Ένα εύλογο ερώτημα που μπορεί να κάνει κάποιος είναι τι θα γίνει με τις θέσεις εργασίες που θα αντικαταστήσει το ρομπότ; Η προσέγγισή μας είναι τέτοια που ρομπότ θα βασίζεται πάντα στην παρουσία και στην εξυπνάδα του ανθρώπου για να μαθαίνει εργασίες. Επίσης ως προς τις θέσεις εργασίες, οι οικονομικές αναλύσεις που γίνονται παγκοσμίως δείχνουν ότι παραγωγικές επιχειρήσεις που υιοθετούν ρομπότ, γίνονται πιο ανταγωνιστικές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι θέσεις εργασίας να αυξάνονται στην ίδια επιχείρηση.
Τώρα, ο φόβος που περνούν οι ταινίες φαντασίας με ρομπότ που επαναστατούν είναι όντως εκτός πραγματικότητας. Πάντα υπάρχει ο κίνδυνος η τεχνολογία εν γένει να χρησιμοποιηθεί με κακόβουλο σκοπό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα επαναστατήσει το ρομπότ επειδή ξαφνικά απέκτησε νοημοσύνη. Ακόμα και τα ρομπότ που ενσωματώνουν τεχνητή νοημοσύνη δεν παύουν να είναι απλώς μηχανές, προγραμματισμένες με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να κάνουν μια συγκεκριμένη δουλειά. Άρα μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι τα βράδια και να μην κλειδώνετε το ρομποτικό σκουπάκι σας στην αποθήκη…
Η έδρα σας είναι στην Θεσσαλονίκη. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να ξεκινήσει και να αναπτυχθεί ένα φιλόδοξο project σαν το δικό σας από την συγκεκριμένη τοποθεσία;
Η Θεσσαλονίκη έχει πλέον γίνει κόμβος καινοτομίας για την ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη. Τόσο στα πανεπιστήμια όσο και στα ερευνητικά κέντρα που βρίσκονται εντός νομού, αναδεικνύονται συνεχώς σημαντικές καινοτομίες.
Για παράδειγμα, το Εργαστήριο Αυτοματοποίησης & Ρομποτικής του ΑΠΘ είναι εξοπλισμένο με τα πιο σύγχρονα ρομποτικά συστήματα για έρευνα στη συνεργασία ανθρώπου με ρομπότ. Με αυτό τον εξοπλισμό παράγουμε αξιόλογα ερευνητικά αποτελέσματα που έχουν διεθνή απήχηση. Επιπλέον, επιτυγχάνουμε χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά προγράμματα. Αυτή τη στιγμή συντονίζουμε 2 έργα από το Horizon 2020. Το CoLLaboratE αφορά ένα παρεμφερές θέμα, συνεργατικά ρομπότ που συναρμολογούν προϊόντα σε εργοστάσια, ενώ το BACCHUS αφορά ρομπότ που κάνουν επιθεώρηση αμπελιού και τρύγο!
Θεωρώ σημαντικό για τα ερευνητικά αποτελέσματα να μην περιορίζονται απλώς σε μια επιστημονική δημοσίευση ή σε ακόμα ένα ερευνητικό έργο, αλλά να εξετάζεται και η εμπορική αξιοποίηση τους. Και σε αυτό τον τομέα στην Θεσσαλονίκη έχει αναπτυχθεί ένα αξιοζήλευτο οικοσύστημα καινοτομίας που αναδεικνύει καινοτόμες ιδέες και startups. Μέσα από έναν τέτοιο διαγωνισμό καινοτομίας, το NextStage, υποβάλλαμε την ιδέα του ProgHRC και καταφέραμε να προκριθούμε στον τελικό που θα γίνει τον Σεπτέμβρη του 2021.
Μιας και έχετε σύνδεση με το ΑΠΘ, θέλω να ρωτήσω το εξής: Οι σημερινοί νέοι στην Ελλάδα δείχνουν ενδιαφέρον για να ασχοληθούν με την ανάπτυξη των ρομπότ; Και σε τι επίπεδο θεωρείτε ότι είναι το ανθρώπινο δυναμικό στην Ελλάδα, σε αυτό το πεδίο;
Μπορώ να μιλήσω μόνο για το εργαστήριο στο οποίο ανήκω. Εκεί η ερευνητική ομάδα μας αποτελείται αποκλειστικά σχεδόν με απόφοιτους του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ. Και αυτό συμβαίνει επειδή οι φοιτητές του τμήματος δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για τη ρομποτική, επιλέγουν διπλωματικές εργασίες σε εμάς και αρκετοί συνεχίζουν σε μεταπτυχιακό/διδακτορικό επίπεδο.
Κρίνοντας από συμμετοχές σε διεθνή συνέδρια ρομποτικής, η Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ υψηλή θέση ως προς το πλήθος των ερευνητικών εργασιών που υποβάλλει σε σύγκριση με τον πληθυσμό της. Βλέποντας επίσης την διείσδυση της ρομποτικής στα σχολεία και το τεράστιο ενδιαφέρον από τις μικρές ηλικίες, προβλέπω ότι η επόμενη γενιά «ρομποτιστών» θα μπορέσει να πετύχει ακόμα πιο σημαντικά πράγματα σε αυτόν τον τομέα.
