Τα τελευταία χρόνια, τεχνολογίες όπως το VR και το AR μπαίνουν όλο και περισσότερο στη ζωή μας. Αλλά πως είναι να αναπτύσσεις εσύ τέτοιες τεχνολογίες; Η Ελληνική εταιρεία Enneas κάνει ακριβώς αυτό, εστιάζοντας στο VR/AR και στα chatbots (ναι, και αυτά μπαίνουν όλο και περισσότερο στη καθημερινότητα μας).
Οι Γιώργος Πατσέας (CPO) και Χρήστος Παναγιωτακόπουλος (CTO) μιλούν στο It’s Possible για το πως ξεκίνησε η συγκεκριμένη εταιρεία, κάνουν τις δικές τους εκτιμήσεις για το πως θα είναι η ζωή μας στο μέλλον με την περαιτέρω ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών, ενώ δίνουν και τις δικές τους συμβουλές στους startuppers που ξεκινούν τώρα.
Με τι ασχολούσασταν επαγγελματικά πριν, και πως προέκυψε η ιδέα για την συγκεκριμένη τεχνολογική εταιρεία;
Γιώργος: Όταν ήμουν ακόμα φοιτητής στο πολυτεχνείο το 2014, ξεκίνησα να ασχολούμαι με διάφορα project στο οικοσύστημα των startups. Μέσα από αυτήν την ενασχόληση δημιουργήθηκε μία τεχνογνωσία στη δημιουργία ολοκληρωμένων τεχνολογικών λύσεων.
Όταν το 2016 ξεκίνησαν οι μεγάλες πλατφόρμες να προωθούν τα chatbots, λόγω της παραπάνω τεχνογνωσίας βρήκαμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε το δικό μας chatbot framework. Ο πρώτος μεγάλος οργανισμός που μας εμπιστεύτηκε ήταν ο ΟΠΑΠ και έτσι ξεκίνησε η εταιρεία.
Χρήστος: Το 2016, όντας φοιτητής, δημιούργησα το πρώτο ελληνικό chatbot στο Facebook Messenger, “Πότε έρχεται το λεωφορείο μου”. Η επιτυχία που έκανε μας έδειξε την δυναμική που μπορεί να έχει αυτή η τεχνολογία και την ανάγκη που μπορεί να υπάρχει στην ελληνική αγορά. Κάπως έτσι συναντηθήκαμε με τον Γιώργο. Η κοινή διάθεσή μας για πρωτοπορία αλλά και σκληρή δουλειά απέδωσε και κλείσαμε την πρώτη μας πώληση chatbot στον ΟΠΑΠ το 2017. Είμαστε περήφανοι που πέντε χρόνια μετά, συνεχίζει να είναι ένας από τους μεγαλύτερους πελάτες μας. Από τότε, καταφέραμε μαζί να αναδείξουμε και άλλες πρωτοπόρες νέες τεχνολογίες στην ελληνική αγορά, όπως το Virtual και το Augmented Reality.
Με απλά λόγια τι παρέχετε αυτή τη στιγμή;
Γιώργος: Έχοντας αναπτύξει μεγάλη τεχνογνωσία στο χώρο του software innovation, συνεργαζόμαστε με σημαντικούς οργανισμούς και δημιουργούμε λύσεις για αυτούς. Η βάση της τεχνογνωσίας μας είναι στα chatbots, AR/VR και e-learning. Νιώθουμε μεγάλη τιμή που οργανισμοί όπως η COSMOTE, τα ΕΛΤΑ, η 3Ε, το VIBER και το Ίδρυμα Ωνάση μας εμπιστεύονται για συνεχή συνεργασία και στοχεύουμε τον επόμενο καιρό να ενισχύσουμε την παρουσία μας στον ιδιωτικό τομέα. Η βράβευση μας με “Golden Bite Award 2020” στην κατηγορία “New Innovative Product / Service” για το έργο μας με την COSMOTE και την 3E, μας δίνει μεγαλύτερη ώθηση να συνεχίζουμε να επενδύουμε στην ποιότητα των τεχνολογικών λύσεων που προσφέρουμε.
Χρήστος: Δύο πράγματα μας διακρίνουν στον χώρο του software στην Ελλάδα. Η στενή επικοινωνία και συνεργασία με τον πελάτη για την εξακρίβωση των αναγκών του, και η στόχευση σε πρωτοπόρες τεχνολογίες. Όταν όμως στοχεύεις σε νέες τεχνολογίες, μπορείς εύκολα να παρασυρθείς από το hype. Γι’ αυτό πρέπει να κοιτάς πάντα ένα βήμα παρακάτω, και να βλέπεις πώς αυτές θα μπορέσουν να καλύψουν όντως πρακτικές ανάγκες.
Σε αυτή τη βάση έχουμε δημιουργήσει τα κύρια προϊόντα μας. Στο VR έχουμε επικεντρωθεί στη βιωματική εκπαίδευση, μειώνοντας πρακτικά το κόστος εκπαίδευσης ενός εργαζομένου ιδιαίτερα σε έκτακτες καταστάσεις, όπως για παράδειγμα στη πυρασφάλεια. Στο Augmented Reality, δουλεύουμε με ψηφιακές ξεναγήσεις, αλλά και την εικονική δοκιμή προϊόντων που σύντομα θα έρθει στη ζωή μας. Αντίστοιχα, στα chatbots κοιτάμε να βελτιώσουμε το experience των πελατών μεγάλων οργανισμών, κάνοντάς τους να νιώθουν ότι ο οργανισμός ενδιαφέρεται για εκείνους και τις ξεχωριστές ανάγκες τους. Μάλιστα είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που με τα chatbots που έχουμε φτιάξει για τον ΟΠΑΠ, έχουμε βραβευτεί με το “SoMe Gold Award” για την καλύτερη chatbot λύση το 2018 και το 2020. Φέτος, είμαστε πολύ χαρούμενοι που το Viber, εμπιστεύτηκε την τεχνογνωσία μας στα chatbots, κάνοντάς μας regional partners του στην Ελλάδα.
Βλέπουμε το VR και το AR να μπαίνουν όλο και περισσότερο στη ζωή μας. Πως εκτιμάτε ότι θα είναι το τοπίο στο μέλλον; Και δεν μιλώ τόσο για το τι θα γίνεται ίσως μέσα σε εργαστήρια ή σε εξειδικευμένες εταιρείες. Αλλά το πως θα μπουν αυτές οι τεχνολογίες στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων
Γιώργος: Μία λέξη η οποία μπαίνει τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο στο σχεδιασμό software solutions, είναι αυτή της εμπειρίας. Αναμένω σε δύο σημεία στο άμεσο μέλλον να δούμε αλλαγή στην καθημερινότητα μας. Το πρώτο είναι στην αγοραστική μας εμπειρία μέσω του Augmented Reality και της ρεαλιστικής παρουσίασης προϊόντων στο χώρο μας. Το δεύτερο είναι στην καλύτερη μας εξυπηρέτησης μέσω ημι-αυτοματοποιημένων ψηφιακών βοηθών, η οποίοι θα φύγουν από το εκνευριστικό κομμάτι του “Συγγνώμη δεν κατάλαβα” και μέσω καλύτερου σχεδιασμού θα μπορέσουν να δώσουν άμεσα και φιλικά απαντήσεις και λύσεις στο χρήστη.
Χρήστος: Το βασικό πρόβλημα του VR, προς το παρόν, είναι το υψηλό κόστος του υλικού που χρειάζεται κανείς για να μπορέσει να το χρησιμοποιήσει. Όσο αυτό θα πέφτει, τόσο πιο πολύ θα μπαίνει στις ζωές μας. Μία σημαντική αλλαγή στις καθημερινές μας ζωές που θα έρθει με το Virtual Reality είναι στο πώς θα βιώνουμε εκπαιδευτικά προγράμματα, είτε στον εργασιακό χώρο, είτε στον χώρο της εκπαίδευσης. Με την τεχνολογία virtual reality, θα είναι πιο εύκολα να παρέχεις στους εκπαιδευόμενους βιωματικές εμπειρίες, βελτιώνοντας σημαντικά την απόδοση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Είναι αλλιώς να διαβάζεις κάτι από ένα βιβλίο και τελείως αλλιώς να ζεις μια εμπειρία με όλες σου τις αισθήσεις μέσα στο περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας.
Με βάση την εμπειρία σας, μπορεί μια τεχνολογική εταιρία που εστιάζει στα AR/VR και chatbots, να ξεκινήσει από την Ελλάδα και να έχει δυναμική παρουσία και σε διεθνές επίπεδο;
Γιώργος: Η ανάπτυξη σε διεθνές επίπεδο αποτελεί ένα πολύ δύσκολο βήμα και χρειάζεται υπομονή και επιμονή καθώς δεν μπορεί να γίνει μέσα σε μία μέρα. Η στρατηγικη με την οποία εμείς δουλεύουμε σε διεθνές επίπεδο είναι μέσα από συνεργασίες με πολυεθνικές εταιρείες. Αν έχεις αναπτύξει υψηλής ποιότητας λύσεις, οι οργανισμοί αυτοί είναι ιδιαίτερα θετικοί πλέον να συνεργαστούν μαζί σου και να αξιοποιήσουν μια συγκεκριμένη έτοιμη τεχνογνωσία.
Χρήστος: Η Ελλάδα είναι μία χώρα που αν και για αρκετά χρόνια ήταν αποκομμένη από τη διεθνή επιχειρηματική σκηνή, τον τελευταίο καιρό έχει αποκτήσει μια διαφορετική δυναμική. Αυτό δεν αλλάζει το ότι είναι αρκετά δύσκολο για μια μικρή τεχνολογική εταιρεία να ανταγωνιστεί τους μεγάλους οργανισμούς του εξωτερικού σε γενικές λύσεις. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να μπορεί να προσφέρει υψηλής ποιότητας εξειδικευμένα προϊόντα. Αντί να στοχεύει γενικά στις τεχνολογίες AR/VR ή στα chatbots για παράδειγμα, πρέπει να προσφέρει πιο συγκεκριμένα προϊόντα, όπως VR Safety Training, ή Ψηφιακούς Βοηθούς για e-shop κοκ.
Ποια είναι η συμβουλή που θα δίνατε σε έναν νέο που σκέφτεσαι να ξεκινήσει μια startup;
Γιώργος: Το πιο σημαντικό στοιχείο που χρειάζεσαι για δεις την ιδέα σου να προχωράει, είναι να έχεις τα hard skills να την υλοποιήσεις. Βλέπουμε πολλές φορές νέους να δίνουν τεράστια αξία στην ιδέα που έχουν (η οποία σίγουρα έχει άμεσο ανταγωνισμό ακόμα και αν δεν το έχουν ψάξει σωστά) και να αφήνουν σε δεύτερο στάδιο τον τρόπο που θα γίνει προϊόν. Επειδή όλη η μαγεία βρίσκεται στο implementation, αν κάποιος δεν ξέρει πως να δημιουργήσει το προϊόν του, μία τέλεια λύση είναι να εργαστεί στο κλάδο της ιδέας του, να βελτιωθεί στη δουλειά του και να κρατήσει ζωντανό το μικρόβιο της επιχειρηματικότητας ώστε να είναι έτοιμος να κάνει το πέρασμα σε αυτήν. Άλλωστε την πλειοψηφία του χρόνου μας δεν κάνουμε meetings με καταπληκτικές ιδέες και τεχνολογίες, αλλά εργαζόμαστε και εμείς με ένα παραδοσιακό ωράριο και παραδοτέα.
Χρήστος: Υπάρχει μια ιδιαίτερη ομορφιά στο να θες να αλλάξεις κάτι στον κόσμο μας με την ιδέα σου. Η ιδέα όμως δεν είναι μόνο αρκετή για να επιτευχθεί αυτό και η συνειδητοποίηση αυτή, μπορεί να είναι σκληρή για όλους εμάς τους ονειροπόλους. Η συμβουλή μου είναι να μην κολλάς σε ένα πράγμα ή μία ιδέα. Δούλεψε, απέκτησε εμπειρίες, μάθε νέα πράγματα και κάνε νέες γνωριμίες. Όσο βελτιώνεις τον εαυτό σου, τόσο θα βελτιώνεις τελικά την ιδέα σου (ή θα βρεις νέες) και τόσο πιο πιθανό είναι να βρεις ομοϊδεάτες σου για να την κάνετε μαζί πραγματικότητα.
