Στην Ελλάδα δεν συνηθίζουμε να μιλάμε δημόσια για τις αποτυχίες μας. Αν μπορούσαμε, θα τις κάναμε delete και από το δικό μας μυαλό. Αφού στα μέρη μας η αποτυχία είναι μάλλον μια… μη αποδεκτή έννοια. Δεν είναι όμως τυχαίο που οι μεγαλύτεροι επιχειρηματίες του κόσμου συμφωνούν σε κάτι: Οι αποτυχίες, σε αρκετές περιπτώσεις, είναι χρήσιμες. Και μπορούν να σε οδηγήσουν σε μια μεγάλη επιτυχία αργότερα.
Τώρα θα δούμε την περίπτωση της ελληνικής πλατφόρμας Skilz, η οποία ξεκίνησε τον Μάιο του 2017, αλλά σταμάτησε την λειτουργία της ένα χρόνο αργότερα. ‘Η μάλλον θα μιλήσουν οι ίδιοι οι δημιουργοί της για αυτή. Ο ιδρυτής Κωνσταντίνος Γκοβεδάρος και ο συνιδρυτής, Χάρης Γιαννέλος, μιλούν στο It’s Possible για την δική τους επιχειρηματική «αποτυχία». Εξηγούν με ειλικρίνεια τι δεν πήγε όπως το περίμεναν, ενώ παραθέτουν και τα χρήσιμα μαθήματα που πήραν από αυτό το «ταξίδι» τους.
Για να πάρουμε το story από την αρχή: Πως αποφασίσατε να ξεκινήσετε το δικό σας Project;
Κωνσταντίνος: Το project ξεκίνησε τον Μάϊο του 2017 όταν μετά από όχι-τόσο-ώριμη σκέψη, κατάλαβα ότι λείπει από την ελληνική αγορά μια πλατφόρμα online μαθημάτων, ένα Udemy στα ελληνικά. Το Νοέμβριο και καθώς για μήνες κυνηγούσα την ουρά μου, βρήκα τον Χάρη μέσω κοινών γνωστών ο οποίος σπούδαζε στους τοπογράφους και ταυτόχρονα ενδιαφερόταν για το digital marketing. Βάζοντας τις πρώτες διαφημίσεις και προσπαθώντας να δημιουργήσω περιεχόμενο για την πλατφόρμα, ο Χάρης αρχικά ήρθε για να κάνει πρακτική και κατέληξε να είναι συνιδρυτής, δίνοντας ανεκτίμητη βοήθεια στο όλο εγχείρημα. Επί της ουσίας σταματήσαμε τον Μάϊο του 2018, βλέποντας ότι δεν πρόκειται να δουλέψει.
Τελικά, μέχρι σε ποιο σημείο φτάσατε το project σας και πως μετά ήρθε η φθίνουσα πορεία;
Κωνσταντίνος: Δεν υπήρχε κάποια φθίνουσα πορεία, απλά βγάλαμε μια σειρά από online μαθήματα τα οποία δεν καταφέραμε να πουλήσουμε. Τρέξαμε αρκετά τεστ, με δωρεάν και paid μαθήματα και διαπιστώσαμε ότι δεν υπήρχε το ενδιαφέρον που περιμέναμε. Ένα μάθημα πήγε αρκετά καλύτερα από τα άλλα και είχε να κάνει με το πως μπορεί κανείς να καταχωρήσεις το ακίνητο σου στην Airbnb, ένα μάθημα δηλαδή για τις καλές πρακτικές του Airbnb hosting και μας έστρεψε προς τα εκεί. Παράλληλα, είχαμε επισκεφτεί αρκετούς εκπαιδευτικους οργανισμούς της Θεσσαλονίκης προτείνοντας ίσως κάποια συνεργασία δηλαδή να αναλάβουμε πλήρως να ανεβάσουμε το εκπαιδευτικό τους υλικό online, κι ενώ σε γενικές γραμμές ήταν θετικοί τα δικά τους χρονοδιαγράμματα διέφεραν αρκετά από το δικό μας. Ακόμα ήρθαμε σε επαφή με κάποιες επιχειρήσεις για την επιμόρφωση του προσωπικού τους σε θέματα τα οποία είχαν για αυτούς σημασία κι ενώ κι εκεί υπήρξε αρχικό ενδιαφέρον, εν τέλει δεν προχωρήσαμε. Είχαμε συνολικά 220 χρήστες από την ελληνική αγορά, με ελάχιστες πωλήσεις ενώ το site υπάρχει ακόμα στο skilz.gr καθώς δεν υπήρχε λόγος να το “ρίξουμε”. Ακόμα και σήμερα μπαίνουν σποραδικά νέοι χρήστες.
Βλέποντας τα δεδομένα με την εμπειρία του τώρα, τι θα κάνατε ίσως διαφορετικά;
Κωνσταντίνος: Χμ. Κοιτώντας πίσω και γνωρίζοντας αυτά που γνωρίζουμε, θα ψάχναμε ίσως πολύ καλύτερα το τι είναι αυτό που πουλάμε και σε ποιόν, ώστε να μιλήσουμε και να αναλύσουμε εξονυχιστικά τους πελάτες μας και το πρόβλημα που νομίζαμε ότι είχαν. Το focus ήταν κάτι που δεν σκεφτόμαστε γιατί θέλαμε να έχουμε όλες τις επιλογές ανοιχτές. Αυτό ήταν λάθος.
Επιπλέον, όταν είδαμε ότι το Skilz δεν “τραβάει”, θα κινούμαστε πολύ πιο γρήγορα προς εναλλακτικές κατευθύνσεις, όπου θα μπορούσε να γίνει βιώσιμο, δηλαδή να στηρίξει οικονομικά τουλάχιστον δύο ανθρώπους συν τα όποια έξοδα. Ακόμα, θα προσπαθούσαμε ίσως να βρούμε βοήθεια από ανθρώπους που γνωρίζουν πως ξεκινάει και τι πρέπει να κάνει στα πρώτα της βήματα μια καινοτόμα επιχείρηση πολύ πιο γρήγορα, κάτι που κάναμε κι εμείς αλλά όχι με την ταχύτητα που μπορούσαμε. Η γνώση για τις διαδικασίες αυτές υπάρχει εκεί έξω, από ανθρώπους με πολλές επιτυχίες και ακόμα περισσότερες αποτυχίες που θέλουν να βοηθήσουν νέες προσπάθειες ακριβώς γιατί καταλαβαίνουν την δυσκολία τους.
Ποια είναι τα χρήσιμα μαθήματα που πήρατε από την «αποτυχία» σας και τα οποία θα θέλατε να μεταφέρετε και σε νέους που ξεκινούν σήμερα την επιχειρηματική τους προσπάθεια;
Χάρης: Σίγουρα το πιο σημαντικό ίσως κομμάτι σε μια νέα προσπάθεια είναι το λεγόμενο market validation. Ουσιαστικά θα πρέπει να βρεις έξυπνους και γρήγορους τρόπους έτσι ώστε να επαληθεύσεις ότι υπάρχει αγορά για το προϊόν ή την υπηρεσία την οποία θες να δημιουργήσεις.
Όπως αναφέρει και ο Steve Blank, πρέπει να βγεις έξω από το κτίριο. Να μιλήσεις με τους δυνητικούς σου πελάτες και να εξακριβώσεις , ή τουλάχιστον να πάρεις κάποια δείγματα για το ότι υπάρχει η ανάγκη. Εξίσου σημαντική είναι κι η εύρεση βοήθειας και καθοδήγησης από έμπειρα άτομα, τα οποία έχουν βιώσει το τι σημαίνει να δημιουργείς κάτι από το μηδέν. Εμείς σταθήκαμε τυχεροί καθώς γίναμε δεκτοί στο incubator του OK!Thess στη Θεσσαλονίκη, όπου μέσα από μια σειρά masterclasses αλλά και στενής συνεργασίας με τους coaches οι οποίοι μοιράστηκαν μαζί μας την πολύτιμη γνώση και εμπειρία τους, καταφέραμε να οργανώσουμε και να εκτελέσουμε το πλάνο δράσης μας. Σημαντικό επίσης απ’ όλη την εμπειρία στο OK!Thess ήταν και η συναναστροφή μας με τις υπόλοιπες ομάδες, τόσο σε επίπεδο networking αλλά και ανταλλαγή τεχνογνωσίας.
Κωνσταντίνος: Ίσως δεν το καταλαβαίνει κάποιος, αλλά όσο νεότερος είναι, τόσο μικρότερο είναι το κόστος ευκαιρίας που έχει στο να ξεκινήσει ένα δικό του project. Ας χάσει ένα έτος από το πανεπιστήμιο, δεν συγκρίνεται με την εμπειρία που θα πάρει από κάτι τέτοιο και ποιος ξέρει, μπορεί να πάει καλά και να δουλέψει πάνω σε αυτό για πολλά-πολλά χρόνια.
Ακόμα, έχω φίλους που ψάχνουν μεταπτυχιακά πάνω σε business και τους συμβουλεύω να επιλέξουν να “κάψουν” τα λεφτά που θα έδιναν στο μεταπτυχιακό σε μια επιχειρηματική προσπάθεια την οποία εξ αρχής θα θεωρήσουν αποτυχημένη. Όπως επιμένει να λέει ένας από τους μέντορες μας, learning=doing.
Στο ψυχολογικό κομμάτι πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να ξεπεράσει κάποιος μια επαγγελματική αποτυχία; Και τι ρόλο παίζει σε αυτό ο περίγυρος
Κωνσταντίνος: Εξαρτάται από το τι αποτυχία είναι, π.χ. στην δική μας περίπτωση, δεν ήταν κάτι θεαματικό με ανθρώπους να μαζεύουν σε κούτες τα πράγματα τους και να κατευθύνονται συντετριμμένοι στην έξοδο ή επενδυτές να έχουν χάσει εκατοντάδες χιλιάδες ή εκατομμύρια ευρώ. Αυτό που χάσαμε κυρίως, είναι χρόνος. Αλλά όταν ξεκινάς κάτι, στον βαθμό που έχει το στοιχείο καινοτομίας, γνωρίζεις ότι οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος σου. Έπειτα, εφόσον δεις την όλη κατάσταση ως μέρος ενός μεγαλύτερου ταξιδιού (κι ας συγχωρεθεί η καβαφική αναφορά) τότε δεν το βλέπεις απαραίτητα σαν αποτυχία αλλά σαν μια προσπάθεια που δεν λειτούργησε, σου έμαθε πράγματα και προχωράς παρακάτω.
Το πιο περίεργο κομμάτι σε αυτό, ειδικά αν δεν πετύχει κάτι, είναι πως σε projects που δεν είναι άμεσα κερδοφόρα και κυρίως, δεν είναι απτά (όπως ένα μαγαζί για παράδειγμα) είναι κάπως δύσκολο να εξηγήσεις στον περίγυρο σου με τι ασχολείσαι και να τους πείσεις ότι είναι επιχείρηση.
Χάρης: Δε βλεπω το συγκεκριμένο project σαν αποτυχία. Ήταν η πρώτη μας φορά που επιχειρήσαμε να δημιουργήσουμε κάτι από το μηδέν. Πρακτικά ναι μεν δεν προχώρησε αλλά ήταν μια εμπειρία μέσα από την οποία μάθαμε, δοκιμάσαμε, γνωρίσαμε κόσμο και θεωρώ ότι μας άλλαξε και σαν ανθρώπους ως έναν βαθμό.
Ποια είναι τα δικά σας σχέδια από εδώ και στο εξής; Είναι έτοιμο το επόμενο βήμα;
Κωνσταντίνος: Ξεκίνησα να δουλεύω στο OK!Thess το οποίο κάνει μια καταπληκτική δουλειά για το οικοσύστημα της Θεσσαλονίκης και τρέχω το επόμενο project.
Χάρης: Ολοκληρώνω τις σπουδές μου στο τμήμα των Τοπογράφων Μηχανικών. Προς το παρον δεν υπάρχει κάποια σκέψη για κάποιο επόμενο βήμα. Βέβαια το μικρόβιο της επιχειρηματικότητας που κολλήσαμε από αυτή την εμπειρία είναι δύσκολο να ξεκολλήσει, οπότε είμαστε αρκετά σίγουροι ότι θα υπάρξει μια νέα προσπάθεια στο μέλλον.
