Ενα μολυβένιο βλήμα σφεντόνας από την ελληνιστική περίοδο που φέρει πάνω του μια ελληνική επιγραφή με όρκο νίκης σε μάχη και πιθανώς να συνδέεται με την ιστορία της Χανουκά, ανακάλυψε η Εφορεία Αρχαιοτήτων του Ισραήλ.
Σύμφωνα με την Jerusalem Post το βλήμα 2.200 ετών, έχει μήκος 4,4 εκατοστά. Ανασκάφηκε στην πόλη Γιαβνέ και φέρει την επιγραφή «Νίκη του Ηρακλή και του Αρωνα», σε μια πιθανή απόπειρα εκφοβισμού του εχθρού.
«Δεν είναι απίθανο το βλήμα να σχετίζεται με τη σύγκρουση μεταξύ των Ελλήνων και των Ασμοναίων», δήλωσαν ο Πάμπλο Μπέτζερ και ο Δρ. Ντάνιελ Βάργκα, οι διευθυντές της ανασκαφής για λογαριασμό της Εφορείας Αρχαιοτήτων του Ισραήλ.
Ο Μπέτζερ είπε ότι βλήματα σαν αυτό «παρέχουν συγκεκριμένες αποδείξεις ότι μια τεράστια μάχη έλαβε χώρα εδώ (σ.σ στη Γιαβνέ) κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου». Η πόλη ήταν σύμμαχος των Ελλήνων την εποχή της εξέγερσης των Ασμοναίων τον 2ο αιώνα π.Χ. ενάντια στην κυριαρχία της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών που κυβερνούσε ο Αντίοχος Δ′ Επιφάνης. Αποτέλεσμα της καταπιεστικής πολιτικής εξελληνισμού του Αντίοχου ήταν να ξεσπάσει η επανάσταση των Μακκαβαίων, η οποία θα οδηγούσε μετά από σκληρούς αγώνες στην ανεξαρτησία της Ιουδαίας.
Οι ερευνητές, ωστόσο, επισήμαναν ότι δεν είναι γνωστό σε ποιο πλαίσιο ακριβώς χρησιμοποιήθηκε η σφεντόνα και ότι δεν υπήρχαν πειστικές αποδείξεις ότι ανήκε σε Ελληνα στρατιώτη της ελληνιστικήςπεριόδου.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια Γιούλια Ουστίνοβα του Πανεπιστημίου Μπεν Γκουριόν η οποία αποκρυπτογράφησε την επιγραφή, «το ζευγάρι των θεοτήτων Αουρών (σ.σ θεότητα των Χαναναίων) και Ηρακλής θεωρούνταν οι θεϊκοί προστάτες της Γιαβνέ κατά την ελληνιστική περίοδο.
Η επιγραφή σε βλήμα σφεντόνας είναι η πρώτη αρχαιολογική μαρτυρία των δύο προστατών της πόλης. Μέχρι σήμερα, το ζευγάρι ήταν γνωστό μόνο από μια επιγραφή στο ελληνικό νησί της Δήλου».
