Στην αρχή όλοι ήταν καχύποπτοι. Τώρα τα πράγματα δείχνουν να έχουν αλλάξει. Οι κεντρικές τράπεζες της Κίνας, της Σουηδίας και άλλων κρατών πειραματίζονται στον τομέα και ορισμένες λένε ότι σύντομα θα βγουν στην αγορά τα δικά τους νομίσματα. Πολλές άλλες τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, παρακολουθούν τις εξελίξεις από κάποια απόσταση προς το παρόν.
1. Τι άλλαξε;
Όπως σημειώνει το Bloomberg, ενα νόμισμα που προορίζεται για καθημερινές συναλλαγές, θα φτάσει στα χέρια των δύο δισεκατομμυρίων χρηστών του Facebook. Το Libra θα ενταχθεί στις τάξεις των σταθερών κρυπτονομισμάτων (stablecoins), μια φρέσκια κατηγορία για τα ψηφιακά νομίσματα που θα προσδεθούν στην αξία κάποιου άλλου asset μειωμένης μεταβλητότητας. Το πιο δημοφιλές stablecoin, το Tether, σκοπεύει να “ακολουθεί” το αμερικανικό δολάριο. Στόχος των stablecoins είναι να διατηρήσουν μια σχετικά σταθερή αξία, ακόμη και όταν οι παλαιότερες μορφές κρυπτονομισμάτων όπως το Bitcoin και το Ethereum εξακολουθούν να βιώνουν ραγδαίες μεταβολές των τιμών που τα καθιστούν ακατάλληλα ως μέσα ανταλλαγής. Η πρόταση της Facebook αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια, αλλά η ιδέα ενός εναλλακτικού νομίσματος που θα χρησιμοποιείται σε παγκόσμια κλίμακα θεωρήθηκε γρήγορα από τις ρυθμιστικές αρχές ως απειλή για την εθνική κυριαρχία, την ιδιωτικότητα, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να εφαρμόζουν τη νομισματική πολιτική.
2. Πώς θα έμοιαζε ένα νόμισμα κεντρικής τράπεζας;
Θα έμοιαζε περισσότερο με το Libra παρά με το Bitcoin, το οποίο βασίστηκε στην πίστη για την υπεροχή ενός χρηματοπιστωτικού συστήματος εκτός του ελέγχου ενός κεντρικού φορέα. Παρόλ’ αυτά, οι κεντρικές τράπεζες από τη Σαουδική Αραβία μέχρι την Ταϊλάνδη σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν την ίδια τεχνολογία που αναπτύχθηκε για να δημιουργηθεί το Bitcoin, το blockchain. Αλλά αντί να χρησιμοποιήσουν το blockchain για να προωθήσουν την ανωνυμία, οι τράπεζες σκοπεύουν να το χρησιμοποιήσουν με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίσουν την εποπτεία. Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές έχουν εκφράσει αμφιβολίες σχετικά με το αν η τεχνολογία θα είναι σε θέση να υποστηρίξει ένα μεγάλο όγκο ταυτόχρονων συναλλαγών. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι το Ethereum χειρίζεται κατά μέσο όρο 15 συναλλαγές ανά δευτερόλεπτο, ενώ το δίκτυο της Visa Inc. μπορεί να διαχειριστεί 24.000 ανά δευτερόλεπτο.
3. Τι έχουν κατά νου οι κεντρικές τράπεζες;
Υπάρχουν δύο κύριοι κλάδοι: οι συναλλαγές χονδρικής και οι συναλλαγές λιανικής. Στα σχέδια για τις συναλλαγές χονδρικής, η πρόσβαση στο ψηφιακό νόμισμα θα περιοριζόταν στις τράπεζες και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ο στόχος θα ήταν να καταστούν οι πληρωμές εντός του υφιστάμενου χρηματοπιστωτικού συστήματος ταχύτερες και φθηνότερες. Στα σχέδια λιανικής, τα νομίσματα των κεντρικών τραπεζών θα εκδίδονται μέσω λογαριασμών που θα μπορούσαν ουσιαστικά να είναι λογαριασμοί σε μια κεντρική τράπεζα για το ευρύ κοινό – ή λογαριασμοί σε εμπορικές τράπεζες που συνεργάζονται με την κεντρική τράπεζα. Στη δεύτερη περίπτωση, οι τράπεζες θα αναλάβουν την ευθύνη για τον έλεγχο του πελάτη.
4. Ποιες τράπεζες προσανατολίζονται σε αυτή την κατεύθυνση;
Ορισμένα από τα νησιά της Ανατολικής Καραϊβικής, συμπεριλαμβανομένων της Γρενάδας και του Σεντ Κιτς και Νέβις, έχουν ήδη εκδώσει το δικό τους ψηφιακό νόμισμα, το οποίο βρίσκεται τώρα σε δοκιμαστική φάση. Η πρώτη μεγάλη κεντρική τράπεζα που θα εκδώσει νόμισμα σε μεγάλη κλίμακα θα είναι πιθανότατα η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας. Μετά από πέντε χρόνια έρευνας, η PBOC δήλωσε τον Αύγουστο ότι το ψηφιακό της νόμισμα πλησιάζει. Η σουηδική Riksbank διερευνά ένα νόμισμα e-krona, η Ουρουγουάη έχει προχωρήσει σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα που ονομάζεται e-Peso και οι κεντρικές τράπεζες της Νότιας Αφρικής και της Ελβετίας διερευνούν ήδη τη δημιουργία ψηφιακού νομίσματος.
5. Ποιες δεν προσανατολίζονται προς αυτή την κατεύθυνση;
Η Fed. Ο πρόεδρος Jay Powell δήλωσε ότι ενώ η Fed “παρακολουθεί πολύ προσεκτικά” τις εξελίξεις γύρω από τα ψηφιακά νομίσματα “δεν είναι κάτι που εξετάζουμε ενεργά” και “τίθενται σημαντικά ζητήματα που θέλουμε να δούμε αν θα επιλυθούν” γύρω από την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Η Τράπεζα της Ιαπωνίας και η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας δήλωσαν επίσης ότι δεν έχουν σχέδια να δουλέψουν πάνω σε ένα ψηφιακό νόμισμα. Και ο Πρόεδρος της Bundesbank, Jens Weidmann, δήλωσε τον Οκτώβριο ότι δεν βλέπει άμεση ζήτηση για κρυπτονομίσματα της κεντρικής τράπεζας.
6. Ποια θα είναι τα πλεονεκτήματα;
Εάν οι κεντρικές τράπεζες καταφέρουν να αντεπεξέλθουν στις τεχνικές δυσκολίες, τα ψηφιακά νομίσματα θα μπορούσαν να επιτρέψουν ταχύτερες και φθηνότερες μεταφορές χρημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο και να βελτιώσουν την πρόσβαση στο νόμιμο χρήμα σε χώρες όπου οι παραδόσεις μετρητών μειώνονται. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ υποστήριξε ότι τα νέα νομίσματα θα μπορούσαν να μειώσουν τα εμπόδια που σήμερα αφήνουν 1,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους χωρίς τραπεζικές υπηρεσίες.
7. Ποια είναι τα μειονεκτήματα;
Οι κίνδυνοι είναι σημαντικοί και για το λόγο αυτό οι περισσότεροι κεντρικοί τραπεζίτες κινούνται με προσοχή. Ανάλογα με το μοντέλο των νομισμάτων, οι κεντρικές τράπεζες κινδυνεύουν είτε να αποκλείσουν από την αγορά τις εμπορικές τράπεζες, μια ζωτική πηγή χρηματοδότησης για την πραγματική οικονομία, είτε να αντιμετωπίσουν τους άμεσους κινδύνους και τις επιπλοκές του να αναλάβουν τις τραπεζικές υπηρεσίες όλων των πολιτών.
8. Είναι απλώς μια οικονομική μανία;
Έτσι φαινόταν σε πολλούς στον τομέα αλλά όχι πια. Ο Agustin Carstens, επικεφαλής της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, της λεγόμενης κεντρικής τράπεζας των κεντρικών τραπεζών, δήλωσε τον Μάρτιο ότι οι έρευνες και οι πειραματισμοί δεν έχουν μέχρι στιγμής πείσει για την ανάγκη για ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών. Αλλά την εβδομάδα μετά την ανακοίνωση του Libra, ο Carstens δήλωσε ότι τα ψηφιακά νομίσματα θα μπορούσαν να εμφανιστούν “νωρίτερα από ό,τι νομίζουμε”. Επίσης η Christine Lagarde, νέα επικεφαλής της ΕΚΤ, δήλωσε ότι οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να είναι ανοικτές σε νέες τεχνολογίες και ψηφιακά νομίσματα.
