Λίγοι είναι αυτοί που καταφέρνουν να κοιτάξουν κάποιον στα μάτια για περισσότερο από λίγα δευτερόλεπτα. Οι περισσότεροι στρέφουν το βλέμμα τους κάπου αλλού ή κοιτούν σε κάποιο άλλο σημείο του προσώπου, γιατί νιώθουν άβολα. Ιαπωνική έρευνα έδειξε ότι η προσπάθεια να διατηρήσει κάποιος οπτική επαφή με αυτόν που μιλάει, είναι δύσκολο γιατί αποσυντονίζεται η σκέψη του και δεν μπορεί να εκφράσει αυτό που θέλει. Αυτό επιδεινώνεται όταν οι χρησιμοποιούν λέξεις που δεν συνηθίζουν να λένε στην καθημερινότητά τους. Οι ειδικοί εξηγούν ότι αυτό συμβαίνει γιατί χρησιμοποιούν το ίδιο μέρος του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση της οπτική επαφής. Εκείνη τη στιγμή, ο εγκέφαλος προσπαθεί να διαχειριστεί πολλά πράγματα ταυτόχρονα, με αποτέλεσμα να τα «χάνει». Οι εθελοντές που συμμετείχαν στη μελέτη, κλήθηκαν να ενώσουν λέξεις που σχετίζονταν μεταξύ τους, ενώ παράλληλα κοίταζαν διάφορα πρόσωπα σε υπολογιστή.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όταν η ένωση των λέξεων ήταν δύσκολη, οι εθελοντές χρειάζονταν πιο πολύ ώρα για να σκεφτούν. Σταματούσαν να κοιτούν στα μάτια τον συνομιλητή τους και το βλέμμα τους περιπλανιόνταν στο χώρο.
Σύμφωνα με έρευνα του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μασαχουσέτης MIT, η οπτική επαφή αρχίζει ήδη από τη βρεφική ηλικία. Τα μωρά προσπαθούν να ακολουθήσουν τα μάτια των ενηλίκων που βρίσκονται απέναντί τους και όχι μόνο τις κινήσεις του κεφαλιού που πολλοί πιστεύουν. Πολλοί αποφεύγουν να κοιτάξουν κάποιον στα μάτια γιατί ντρέπονται, νιώθουν αμήχανοι ή πάσχουν από κοινωνικό άγχος. Αντίθετα, η οπτική επαφή είναι πιο έντονη, όταν υπάρχει ερωτικό ενδιαφέρον ή κάποιος είναι ισχυρός και προκαλεί θαυμασμό. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις αυξάνει την έλξη μεταξύ των ερωτικών συντρόφων.
Γενικότερα, το βλέμμα έχει συνδεθεί με αυξημένη οικειότητα και αυτός είναι ο λόγος που υπάρχει αμηχανία και αποφεύγεται η οπτική επαφή με ανθρώπους στο ασανσέρ και στο μετρό.
Οι αναλυτές και σύμβουλοι επικοινωνίας αναφέρουν πως κάθε κίνηση των ματιών έχει και διαφορετική εξήγηση. Συνήθως, η οπτική επαφή είναι ένδειξη ότι κάποιος λέει την αλήθεια. Παρ’ όλα αυτά, όταν κάποιος υπερβάλλει και κοιτάζει συνεχώς κάποιον στα μάτια, σημαίνει ότι προσπαθεί να πείσει ότι λέει την αλήθεια, ενώ στην ουσία λέει ψέματα. Το παρατεταμένο βλέμμα μπορεί να σημαίνει επίσης επίδειξη ανωτερότητας και έλλειψη σεβασμού, ενώ το αντίθετο πολλές φορές δηλώνει έλλειψη προσοχής. Όσοι στρέφουν το βλέμμα τους δεξιά έχουν επιστημονική εκπαίδευση και μικρότερη φαντασία. Όσοι κοιτάνε επίμονα χωρίς να ανοιγοκλείνουν τα μάτια τους, θέλουν να επιβάλουν τη γνώμη τους και να φοβίσουν τον συνομιλητή τους. Όταν το βλέμμα πέφτει προς τα κάτω, σημαίνει ότι κάποιος είναι στεναχωρημένος, ενώ όταν κοιτάει με παγωμένο βλέμμα σημαίνει ότι νιώθει τρόμο.
