Σε όλους μας έχει τύχει: Να κάνουμε μια συζήτηση με κάποιον— ίσως έναν νέο φίλο, έναν συνάδελφο ή ένα άτομο σε ένα ρομαντικό ραντεβού—και, ακόμα κι αν δεν συνέβη κάτι ιδιαίτερα τρομερό, να ανησυχούμε υπερβολικά για το είδος της εντύπωσης που έχουμε κάνει.
Αυτές οι ανησυχίες μπορεί να έχουν πολλές μορφές: «Μοιράστηκα πάρα πολλά πράγματα;», «Τραύλισα ή έδειξα να νιώθω άβολα;» «Ακούστηκε προσχηματικό αυτό το σχόλιο;», «Έκανα αρκετές ερωτήσεις;» Ή ακόμα και «Είχα σπανάκι στα δόντια μου;».
Λόγω της βαθιάς επιθυμίας μας να συνδεθούμε και να γίνουμε αποδεκτοί, αυτές οι ανησυχίες ειναι λογικες. Θέλουμε να έχουμε καλή απόδοση, και να κάνουμε τον άλλο να μας συμπαθήσει.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις επιθυμίες, υπάρχουν πραγματικά πολύ καλά νέα: Γενικά, οι συνομιλητές μας δεν είναι τόσο επικριτικοί όσο θα περιμέναμε. Τα ακόμα καλύτερα νέα: Τείνουν να μας συμπαθούν και να απολαμβάνουν την παρέα μας πολύ περισσότερο από όσο νομίζουμε.
Σε μια σειρά μελετών που παραθέτει το psychology today, η ερευνήτρια Erica Boothby και οι συνεργάτες της διερεύνησαν αυτό το φαινόμενο, εξετάζοντας διάφορους τύπους κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Σε μια μελέτη, άγνωστοι συναντήθηκαν σε ένα εργαστήριο και έκαναν μια σύντομη συζήτηση γνωριμίας. Σε ένα άλλο, οι άνθρωποι γνωρίστηκαν ως μέρος ενός workshop προσωπικής ανάπτυξης. Και για να ελεγχθεί πώς εμφανίζεται αυτό το φαινόμενο σε μεγαλύτερες χρονικές περιόδους, μια τρίτη μελέτη εξέτασε τους συγκάτοικους του πρώτου έτους στο πανεπιστημίου κατά τη διάρκεια ενός ακαδημαϊκού έτους.
Σε αυτές τις διαφορετικές καταστασεις, η Boothby βρήκε στοιχεία για το ”χάσμα συμπάθειας”, όπου οι άνθρωποι μάντευαν ότι οι συνομιλητές τους, τους συμπαθούσαν λιγότερο και απολάμβαναν τη συνομιλία λιγότερο από ό,τι στην πραγματικότητα. Και το χάσμα συμπάθειας είναι επίμονο: Για τους συγκάτοικους του πρώτου έτους, το χάσμα συμπάθειας παρέμεινε για τη συντριπτική πλειοψηφία της σχολικής χρονιάς.
Φαίνεται μάλιστα να είναι ακόμη πιο έντονο για άτομα που είναι ντροπαλά και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Μια δεύτερη σειρά μελετών, από τον Adam Mastroianni και τους συναδέλφους του, εξέτασε το χάσμα συμπάθειας σε άτομα που τους ανατέθηκε να συνεργαστούν σε ένα project σε μικρές ομάδες. Παρόλο που οι άνθρωποι ήταν επικεντρωμένοι στη δουλειά τους, υπήρχε και εδώ το χάσμα συμπάθειας: Πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι τα μέλη της ομάδας τους συμπαθούσαν λιγότερο από ό,τι στην πραγματικότητα. Με συνέπειες που σχετίζονται με την εργασία. Όσοι μάντευαν (λανθασμένα) ότι οι άλλοι δεν τους συμπαθούν, ήταν λιγότερο πιθανό να ζητήσουν βοήθεια από τα μέλη της ομάδας, ήταν λιγότερο πιθανό να προσφέρουν feedback στα μέλη της ομάδας και ήταν λιγότερο πιθανό να θέλουν να συνεργαστούν ξανά με την ομάδα στο μέλλον.
Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά;
Σε κάποιο βαθμό, αυτό το φαινόμενο προέρχεται από τις αρνητικές, αυτοκριτικές σκέψεις που κάνουμε συχνά κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τις συνομιλίες. Αυτός ο εσωτερικός μονόλογος είναι… αόρατος στους άλλους αλλά εξαιρετικά ισχυρός για εμάς.
Την επόμενη φορά που θα πιάσετε τον εαυτό σας να κάνει αυτοκριτική μετά από κοινωνική αλληλεπίδραση, σκεφτείτε να κάνετε μια νοητική ή γραπτή λίστα με τις παρατηρήσεις που σας έρχονται στο μυαλό. Για παράδειγμα, μπορεί να πιάσετε τον εαυτό σας να σκέφτεται: «Μίλησα πολύ για την πολιτική κατά τη διάρκεια αυτής της συνομιλίας» ή «Δεν διατήρησα οπτική επαφή». Τώρα, κοιτάξτε τη λίστα σας. Πόσο πιθανό είναι ο συνομιλητής σας να παρατήρησε αυτά τα πράγματα; Πόσο πιθανό είναι να ενοχλήθηκε από αυτά; Κάντε την καλύτερη εικασία σας.
Στη συνέχεια, μπορεί να καταλήξετε σε κάτι που θα μπορούσαν να έχουν πει ή να έχουν κάνει, που να δείχνει ότι έχουν ενοχληθεί. Μπορεί και όχι.
