Έχετε ακούσει ποτέ μια ομιλία από κάποιον που εμφανίζεται ως ειδικός, για να διαπιστώσετε τελικά ότι δεν έχει ιδέα για τι μιλάει; Ή ίσως έχετε ενοχληθεί από έναν συνάδελφο που παρουσιάζεται ως… παντογνώστης αλλά στην πραγματικότητα δεν ξέρει τίποτα.
Όταν κάποιος παραθέτει τις σκέψεις του με μεγάλη αυτοπεποίθηση, υποθέτουμε ότι γνωρίζει για τι μιλάει και έχουμε την τάση να τις πιστεύουμε. Αρκετά συχνά, έχουμε δίκιο.
Ωστόσο, είναι σχετικά εύκολο να παρουσιάζεις τον εαυτό σου ως ειδικό, χωρίς να έχεις κάποιο είδος τεχνογνωσίας.
Οι ειδικοί γνωρίζουν ακριβώς τα πράγματα για τα οποία δεν μπορούν να είναι σίγουροι, ενώ οι μη ειδικοί μπορεί να ισχυρίζονται με σιγουριά κάθε ανοησία, αν πιστεύουν σε αυτή. Μερικοί μπορεί ακόμη και να είναι επιδέξιοι στο να ισχυρίζονται ανοησίες, ακόμη κι αν δεν πιστεύουν σε αυτές – αυτό μπορεί να βοηθήσει την πολιτική καριέρα τους ή άλλα συμφέροντα που μπορούν να εξυπηρετηθούν από την παραπλάνηση των ανθρώπων.
Αλλά πως μπορείς να καταλάβεις αν κάποιος είναι expert σε ένα πεδίο ή αν είναι… απάτη; Το FastCompany παραθέτει πέντε ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον εαυτό σας για να διαπιστώσετε εάν το άτομο που ακούτε είναι ειδικός ή απλώς ένας ομιλητής… με αυτοπεποίθηση.
1. Πόσο πιθανό είναι αυτό το άτομο να είναι ειδικός;
Εξετάστε το υπόβαθρό του, τα πιθανά κίνητρά του, τις δεξιότητες και τους στόχους του στην παρούσα συζήτηση. Οι άνθρωποι μπορεί να έχουν πραγματική εξειδίκευση και γνώση σε τομείς που δεν θα περιμένατε. Αλλά το να μην υπάρχει καμία σύνδεση ανάμεσα σε αυτά που γνωρίζετε για αυτό το άτομο και τη διακηρυγμένη τεχνογνωσία του, είναι μια ένδειξη ότι έχει απλώς υπερβολική αυτοπεποίθηση σε ένα θέμα που στην πραγματικότητα γνωρίζει ελάχιστα.
2. Πώς επικοινωνεί γενικά αυτό το άτομο;
Οι άνθρωποι διαφέρουν ως προς το επικοινωνιακό τους στυλ. Μερικοί τείνουν να μιλούν πάνω σε άλλους ως συνήθεια, όταν χρειάζονται να κυριαρχήσουν σε μια συζήτηση. Άλλοι ακούν περισσότερο, προσφέροντας απόψεις και οπτικές μόνο όταν είναι βάσιμες. Σε ένα ιατρικό περιβάλλον για παράδειγμα, ένα προσεκτικό στυλ – αυτό που δίνει προτεραιότητα στην ακρόαση παρά στην ομιλία – μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη συνεργασία μεταξύ ιατρών και νοσοκόμων και να βελτιώσει την ποιότητα της φροντίδας για τον ασθενή. Μερικές φορές είναι συνετό να ακούτε τις πιο σιγανές φωνές: Μπορεί να έχουν περισσότερη αξία να προσθέσουν από όσους μιλάνε ασταμάτητα.
3. Έχει γνώσεις σε βάθος;
Οι εντυπωσιακές δηλώσεις είναι εύκολο να γίνουν. Ενώ οι ειδικοί γνωρίζουν περισσότερες λεπτομέρειες και θα είναι έτοιμοι να τις παρέχουν, οι άνθρωποι χωρίς αληθινή γνώση παραμένουν σε επιφανειακό επίπεδο. Μπορεί να επαναλάβουν το ίδιο γενικό μήνυμα ξανά, χωρίς να μπορούν να το εξηγήσουν. Αυτό παρουσιάζει ένα άλλο πρόβλημα: Εάν ένα μήνυμα επαναλαμβάνεται αρκετά συχνά, μπορεί να το πιστέψουμε τελικά.
4. Είναι πραγματικά σίγουρος για το θέμα;
Γεγονότα που δεν έχουμε παρατηρήσει με τα μάτια μας, που δεν μπορούν να αποδειχτούν σε ένα επιστημονικό πείραμα, που συνέβησαν πολύ καιρό πριν στο παρελθόν ή θα συμβούν (ίσως) στο μέλλον – όλα αυτά έχουν μια ορισμένη ποσότητα αβεβαιότητας. Ένας ειδικός θα αναγνωρίζει επαρκώς τα όρια της βεβαιότητας. Οι δηλώσεις τους θα περιέχουν δείκτες αβεβαιότητας (λέξεις όπως “ίσως” ή “θα μπορούσε”) όπου χρειάζεται. Ένας ειδικός μπορεί να μην εμφανίζεται βέβαιος. Αλλά δηλώνει ρητά ποια είναι η πιθανότητα να συμβεί ένα συγκεκριμένο γεγονός. Οι ειδικοί για το κλίμα, για παράδειγμα, δεν θα είναι σε θέση να προβλέψουν ακραία καιρικά φαινόμενα με βεβαιότητα, πέρα από αυτό που μπορούν να παρέχουν οι άμεσες μετεωρολογικές προβλέψεις. Ωστόσο, μπορούν να δείξουν πώς η εμφάνιση τέτοιων γεγονότων έχει αυξηθεί στο παρελθόν και με βάση αυτό, μπορούν να παρέχουν τη στατιστική πιθανότητα γεγονότων όπως πλημμύρες για το μέλλον.
5. Μπορεί να παρέχει πληροφορίες με ευελιξία;
Σκεφτείτε τη διαφορά μεταξύ των συστημάτων αυτόματης πλοήγησης (όπως οι Χάρτες Google) και το είδος των οδηγιών που θα λαμβάνατε από έναν φίλο. Ο φίλος θα μπορούσε να σας δώσει ακριβώς τις πληροφορίες που χρειάζεστε, παρέχοντας περισσότερες λεπτομέρειες σε δύσκολα σημεία, αλλά παρακάμπτοντας εκείνα τα μέρη της διαδρομής που γνωρίζουν ότι είστε ήδη εξοικειωμένοι. Τα αυτόματα συστήματα δεν μπορούν να το κάνουν αυτό. Δεν είναι «ειδικοί» – απλώς αντλούν πληροφορίες από μια βάση δεδομένων, χωρίς πραγματική διορατικότητα ή ευφυΐα, χρησιμοποιώντας τις ίδιες φράσεις ξανά και ξανά.
