Οι 45ρηδες ιδρυτές είναι πιο πετυχημένοι λέει το MIT. Και τώρα τι κάνουμε; | Του Γιάννη Μπελεγρίνη

Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση έχει ανοίξει το τελευταίο χρονικό διάστημα. Πριν μερικές ημέρες είχα γράψει το σχετικό άρθρο με τίτλο «Στην Ελλάδα είσαι ‘μικρός’ για να έχεις εταιρία στα 25 σου. Στις ΗΠΑ μιλούν για 13χρονες που αλλάζουν τον κόσμο». Και νομίζω ότι από αυτές τις δύο φράσεις μπαίνετε στο κλίμα- όσοι δεν έχετε ήδη μπει. Τελικά, μπορεί κάποιος να έχει δική του επιχείρηση και να είναι business leader στα 25 του;

Αυτό είναι ένα ερώτημα που έχει λάβει απάντηση στις περισσότερες προηγμένες χώρες του εξωτερικού. Η απάντηση είναι: «γίνεται». Αλλά μιας και ζούμε στην «γυάλα» της Ελλάδας, πάμε να δούμε ένα προς ένα τα βασικά επιχειρήματα των «παλιών», που υποστιρίζουν ότι δεν γίνεται. Όπου «παλιών», εννοώ σε τρόπο σκέψης, όχι σε ηλικία.

Από την ημέρα λοιπόν που έγραψα το παραπάνω άρθρο έχω δει αρκετά σχόλια. Ας σταθούμε στο τι λέει η αντίθετη πλευρά, αφού δεν έχει νόημα να πούμε εδώ για τα «μπράβο» και τα «συμφωνώ» που ακούστηκαν. Αρκετοί επικαλούνται μια έρευνα του MIT, η οποία λέει ότι οι ιδρυτές επιχειρήσεων που έχουν ηλικία γύρω στα 45 είναι τελικά πιο πετυχημένοι από τους αντίστοιχους 20αριδες. Μάλιστα. Ας δεχτούμε αυτό το στατιστικό στοιχείο. Άλλωστε δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε μια τόσο σοβαρή πηγή όπως το MIT. Και τι σημαίνει αυτό λοιπόν; Ότι πρέπει να βγαίνουμε και να λέμε στους 20άριδες «δεν γίνεται»; Κατά την ταπεινή γνώμη μου, πρέπει να κάνουμε το ακριβώς αντίθετο. Να τους πούμε να ξεκινήσουν –επισημαίνοντας τις δυσκολίες- και να έχουν ένα μεγάλο στόχο: Να κάνουν «πρωταθλητισμό» και να είναι μέσα στους «λίγους» που τελικά τα καταφέρνουν.

Άλλωστε, περίπου τα ίδια ποσοστά ισχύουν και σε ότι αφορά την επιτυχία των startups. Μόλις 2 στις 10 καινοτόμες επιχειρήσεις φτάνουν στην επιτυχία. Πρέπει να πούμε στους νέους να μην φτιάχνουν startups;

Ανοίγω παρένθεση: Τελείωσα την σχολή δημοσιογραφίας το 2010. Εκείνη η φουρνιά, μόνο από την δική μου σχολή, έβγαλε περίπου 200 επίδοξους δημοσιογράφους. Ξέρετε πόσοι ακολουθούν το επάγγελμα σήμερα; Κάπου στους πέντε. Μπορεί να λέω και πολλούς. Αν λοιπόν ερχόταν σήμερα ένας 19χρονος, και με ρώταγε: «Να ασχοληθώ με την δημοσιογραφία;», όσο κι αν σας φαίνεται περίεργο με βάση τους αριθμούς, θα του έλεγα να το κάνει! Και να βάλει στόχο να είναι μέσα στους 5 από τους 200. Να είναι μέσα στους καλύτερους. Αυτή η συμβουλή βέβαια έχει να κάνει και με την οπτική του καθενός. Κάποιος άλλος θα του έλεγε: «Φίλε, στη δημοσιογραφία δεν υπάρχει μέλλον. Καλύτερα βρες έναν «σίγουρο» μισθό, γίνε δημόσιος υπάλληλος ή πες στον μπαμπά σου να σε ‘χώσει’ κάπου». Κλείνω την παρένθεση.

Στα τέλη του 2014, έτυχε να κάνω μια συνέντευξη με τον ιδρυτή του Taxibeat, Νίκο Δρανδάκη, για λογαριασμό της Huffington Post Greece. Ανοίγω παρένθεση Νο2: Ναι, αυτός είναι πάνω από 40 ετών και πετυχημένος. Υπάρχουν και αυτοί φυσικά. Και τους αποδεχόμαστε. Εμείς δεν είμαστε απόλυτοι. Δεν βγαίνουμε να πούμε «Μην κάνεις startup μετά τα 40 σου… γιατί είναι αργά». Κλείνω την παρένθεση Νο2.

Το 2014 λοιπόν, είχα κάνει μια ερώτηση στο Νίκο Δρανδάκη για άλλο θέμα, όμως η απάντηση ταιριάζει, κατά αντιστοιχία, και στην συζήτηση που κάνουμε. Τον είχα ρωτήσει αν οι ελληνικές startups μπορούν να επεκταθούν σε αγορές του εξωτερικού. Η απάντηση του χαρακτηριστική: «Όποιοι μπορούν, μπορούν. Και αυτοί που δεν μπορούν, δεν μπορούν». Κάτι ανάλογο ισχύει και στην περίπτωση μας. Δεν υπάρχει «δεν γίνεται». Όποιοι μπορούν, μπορούν. Και αυτό δεν έχει να κάνει με την ηλικία, το φύλο, τα πτυχία, τον τόπο καταγωγής ή το αν κάποιος φορά γραβάτα.

Αρκετά πλάτειασα όμως. Πάμε στο δεύτερο βασικό επιχείρημα των «παλιών». Οι 20αριδες στην Ελλάδα… είναι «άσχετοι» με την επιχειρηματικότητα, λένε κάποιοι. Θα πρέπει εδώ να δεχτούμε ότι ένα κομμάτι των νέων όντως δεν έχει ειδικευμένες γνώσεις με ο,τι έχει να κάνει με την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Ως απάντηση όμως, παραθέτω ένα απόσπασμα από FB Post του Mark Zuckerberg, με αφορμή τα 14^α γενέθλια του Facebook: «Μερικές φορές οι άνθρωποι ρωτούν τι έχω μάθει στην διαδρομή. Ήμουν 19 όταν ξεκίνησα το Facebook και δεν ήξερα τίποτα για την κατασκευή μιας εταιρείας ή μιας παγκόσμιας υπηρεσίας διαδικτύου. Με τα χρόνια έχω κάνει σχεδόν κάθε λάθος που μπορείτε να φανταστείτε». Ακόμα και έτσι όμως τα κατάφερε. Δεν χρειάζεται να έχεις όλες τις απαντήσεις όταν ξεκινάς. Τολμώ να πω βέβαια, ότι αρκετοί νέοι σήμερα, είναι πολύ πιο «έτοιμοι» σε σχέση με τον Mark Zuckerberg το μακρινό 2004. Ένας 19χρονος σήμερα, μπορεί να είναι πολύ περισσότερο «μέσα στα πράγματα». Και έχει περισσότερα εργαλεία στη διάθεση του για να ξεκινήσει ένα δικό του project.

Ένα ακόμα επιχείρημα που άκουσα από τους «παλιούς»: Όποιος νομίζει ότι είναι leader στα 25 του μάλλον είναι αλαζόνας, λένε κάποιοι. Θα πρέπει και εδώ να δεχτούμε κάτι: Ότι υπάρχουν όντως νέοι στην Ελλάδα, που μετά από μια μικρή ή μεγαλύτερη επιτυχία, βγαίνουν και μιλούν με μπλαζέ ύφος και εμμέσως πλην σαφώς αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους σαν να είναι leaders, influencers και άλλα τέτοια όμορφα. Αυτό είναι όντως ένα πρόβλημα που πρέπει να λύσουμε. Ωστόσο, οι «παλιοί» μάλλον ξεχνούν… την δική τους αλαζονεία. Ναι, την έχω δει αρκετές φορές, μέσα στα media που έχω εργαστεί. Έχω δει π.χ. αρχισυντάκτρια να είναι 27 ετών, συντάκτρια να είναι 40 ετών, και μόλις η πρώτη πάει να διορθώσει την δεύτερη για κάτι πάνω στην δουλειά, να λαμβάνει μια απάντηση του στιλ: «Άκου να σου πω, δεν θα μου μάθεις εσύ εμένα πως γίνεται η δουλειά». Τέτοια σκηνικά έχω δει παραπάνω από μια φορές. Ανεπίτρεπτο, έτσι; Ειδικά από… έμπειρους ανθρώπους.

Μάλλον θα πρέπει να θεωρούμε δεδομένο, ότι όλοι αυτοί οι «παλιοί» δεν δέχονται, για παράδειγμα, τις λίστες 40Under40 και 30Under30 που δημοσιεύει κάθε χρόνο το Forbes. Στις οποίες περιλαμβάνονται πολλοί νέοι άνθρωποι από όλο τον κόσμο, που είναι leaders, έχουν δικά τους projects και αρκετοί από αυτούς είναι ήδη εκατομμυριούχοι. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια είχαμε την τιμή να συμπεριληφθούν και μερικοί Έλληνες μέσα σε αυτές τις λίστες.

Σκεφτείτε το: Αν οι «παλιοί» είχαν μπροστά τους πριν λίγα χρόνια, τους «μικρούς» Έλληνες startuppers που μπήκαν στις λίστες του Forbes, μάλλον θα τους συμβούλευαν κάτι του τύπου: «Μην ξεκινήσεις το project σου. Καλύτερα πήγαινε να δουλέψεις για κάποιον άλλον… και βλέπουμε».

Είτε το δέχονται κάποιοι, είτε όχι, οι νεαροί leaders υπάρχουν. Και θα γίνονται όλο και περισσότεροι όσο βαδίζουμε προς το μέλλον. Είναι η φυσική ροή των πραγμάτων. «Το ποτάμι πίσω δεν γυρνά». Ναι, αυτή είναι μια κλισέ φράση. Δεν μπορούσα να βρω κάποια άλλη για την περίσταση. Αλλά μη ζητάτε και πολλά, είμαι μόλις 28 ετών…