Τελικά πόσο μεγάλο η μικρό ρόλο παίζει η οικονομική κατάσταση κάποιου, σε σχέση με το πως βλέπει τον κόσμο και τους ανθρώπους γύρω του;
Όπως σημειώνει η LIFO, μια πρόσφατη έρευνα δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση “Psychological Science” και σ’ αυτήν ψυχολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης αποδεικνύουν το πώς εύποροι άνθρωποι, χωρίς να το συνειδητοποιούν, ελάχιστα ενδιαφέρονται για τους περαστικούς στον δρόμο. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές περιέγραφαν τα αποτελέσματα πειραμάτων που έκαναν προκειμένου να ορίσουν την επίδραση της κοινωνικής τάξης σ’ αυτό που αποκαλούμε «κινητήριο ενδιαφέρον» σε σχέση με τους ανθρώπους γύρω μας. Υπάρχουν διάφορες «σχολές σκέψης» στην ψυχολογία: μία από αυτές επιμένει ότι κινητοποιούμαστε να ενδιαφερθούμε για κάτι, όταν αυτό έχει κάποια αξία, ή όταν νιώθουμε ότι απειλούμαστε από αυτό ή προσφέρει την πιθανότητα κάποιου είδους ανταλλάγματος.
Όσο για το πείραμα των ψυχολόγων του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης πήγαινε ως εξής: σε 61 συμμετέχοντες δόθηκαν ένα ζευγάρι γυαλιά της Google και η οδηγία να περπατήσουν σε ένα οικοδομικό τετράγωνο του Μανχάταν, για να τεστάρουν –όπως τους είπαν- τη νέα τεχνολογία. Αργότερα, τους δόθηκε να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο, βάσει τους οποίου, τους εζητείτο να προσδιορίσουν την κοινωνική τους τάξη. Αναλύοντας τα όσα είχαν καταγράψει τα Google Glasses, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι όσοι είχαν αυτοπροσδιοριστεί ως εύποροι δεν άφηναν για πολύ το βλέμμα τους στους συνανθρώπους τους – πόσω μάλλον σε επαίτες -, τουλάχιστον όχι όση ώρα το έκαναν αυτοί που είχαν δηλώσει ότι προέρχονταν από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα. Οι ερευνητές δεν έμειναν σε αυτό το συμπέρασμα. Προχώρησαν σε κάποια ακόμη παρόμοια πειράματα, αυτή τη φορά χρησιμοποιώντας ένα προηγμένο τεχνολογικό σύστημα παρακολούθησης της όρασης. Αυτή φορά, οι συμμετέχοντες στο πείραμα ήταν φοιτητές που έπρεπε να δουν μια σειρά φωτογραφιών τραβηγμένων από τον περίφημο πανόπτη της Google, το Google Street. Αυτή η ομάδα, τις φωτογραφίες τις είδε από τον υπολογιστή της και μετά κλήθηκε να απαντήσει στο ίδιο ερωτηματολόγιο με την πρώτη.
Κατά τον ίδιο τρόπο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι φοιτητές που είχαν αυτοπροσδιοριστεί ως οικονομικά εύποροι, δεν έχαναν τον χρόνο τους στο να παρατηρούν τους ανθρώπους γύρω τους. Στο τελευταίο, πλέον, στάδιο του πειράματος, οι ψυχολόγοι επιχείρησαν να απαντήσουν στο κρισιμότερο ερώτημα: οι άνθρωποι που αφιέρωναν λιγότερο χρόνο στο να παρατηρήσουν τους γύρω τους, το έκαναν ορμώμενοι από μία ξεκάθαρα συνειδητή απόφαση ή ήταν μία αυθόρμητη αντίδραση;
Για να απαντήσουν σ’ αυτό χρειάστηκαν 400 συμμετέχοντες για μία online επιπρόσθετη έρευνα. Οι συγκεκριμένοι έπρεπε να κοιτάξουν μερικά ζεύγη εναλλασσόμενων εικόνων, στις οποίες υπήρχαν διάφορα αντικείμενα. Σε κάθε εικόνα, πάντα, υπήρχε ένα πρόσωπο και πέντε αντικείμενα (ένα φρούτο, μία συσκευή, κ.λπ). Η μία εικόνα θα εμφανιζόταν για πολύ λίγο στην οθόνη τους και μετά θα αντικαθίστατο από μία δεύτερη εικόνα, λιγότερο ή περισσότερο πανομοιότυπη με την πρώτη. Οι δύο εικόνες θα εναλλάσσονταν με τέτοιο τρόπο, μέχρι ο συμμετέχοντας, να πατούσε το διάστημα στο πληκτρολόγιο του, προκειμένου να ενημερώσει ότι αντιλήφθηκε μία αλλαγή σε ό,τι είχε να κάνει με τα αντικείμενα ή το πρόσωπο της φωτογραφίας, ή ότι είχε αποφασίσει ότι δεν υπήρχε η παραμικρή διαφορά ανάμεσα στις φωτογραφίες. Και πάλι, άτομα που είχαν αυτοπροσδιοριστεί ως οικονομικά ασθενέστερα εμφανίζονταν ασύλληπτα ταχύτερα στον εντοπισμό αλλαγών στις φωτογραφίες, από όσους αυτοπροσδιορίζονταν ως πλούσιοι. Οι ερευνητές εστίασαν σ’ αυτή την ένδειξη κυρίως από τον τρόπο που αυτά τα άτομα κινητοποιούνταν από τις εκφράσεις των προσώπων που αντίκριζαν στις φωτογραφίες.
Άλλη προγενέστερη μελέτη που δημοσιεύθηκε από την επιθεώρηση “Psychological Sciences” από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σαν Φρανσίσκο, έδειξε ότι άνθρωποι ανώτερου κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου, εμφανίζονται τουλάχιστον άπειροι στην ανίχνευση των συναισθημάτων άλλων ανθρώπων…
Κι άλλο παράδειγμα που παραθέτει η LIFO: Μελέτη του 2009 αποδείκνυε ότι φοιτητές ανώτερου κοινωνικο-οικονομικού στάτους αδυνατούσαν να εστιάσουν την προσοχή τους σε έναν ξένο – με τον οποίο τους ζητήθηκε να ανταλλάξουν λίγες κουβέντες για μερικά λεπτά- ακόμη κι αν αυτός προερχόταν από την ίδια οικονομική τάξη με τη δική τους. Οι ψυχολόγοι επισημαίνουν ότι οι εύποροι γενικώς δίνουν ελάχιστη προσοχή σε οποιονδήποτε, ανεξάρτητα από την κοινωνική του θέση, γεγονός που φυσικά επηρεάζει τις σχέσεις τους με φίλους και οικογένεια…
Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Ένας λόγος ίσως είναι – σύμφωνα με τους επιστήμονες πάντα- ότι οι πλούσιοι μπορούν να προσλάβουν κάποιον άλλο για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες τους (από το να τους μεγαλώσει το παιδί, μέχρι να τους φτιάξει το σπίτι). Δεν εξαρτώνται από τον γείτονα ή κάποιον φίλο. Σύμφωνα με Dacher Keltner, καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Berkeley, αλλά και σύμφωνα με άρθρο του ψυχολόγου Daniel Goleman στους New York Times, “η οικονομική υπεροχή και διαφοροποίηση δημιουργεί διαφοροποίηση και στις συμπεριφορές. Οι φτωχοί συντονίζονται καλύτερα σε ό,τι αφορά τις διαπροσωπικές σχέσεις, γιατί οφείλουν να το κάνουν, ενώ οι πλούσιοι όχι.”
