Σε όλους μας έχει τύχει, στην προσωπική ή επαγγελματική μας ζωή: Να μην… μας απαντά ο άλλος. Είτε του στείλαμε ένα μήνυμα, είτε του κάναμε ένα τηλέφωνο, είτε οποιαδήποτε άλλη πρόσκληση. Και εκείνος απλά μας αγνοεί.
Ακόμη χειρότερα: Με τον ίδιο τρόπο αποφασίζουν κάποιοι να συμπεριφερθούν, για να τερματίσουν μια σχέση.
Το να νιώθουμε ότι μας αγνοούν, είναι ένα από τα πιο αρνητικά συναισθήματα. Είναι το ισχυρότερο όπλο εναντίον της ανθρώπινης αυτοπεποίθησης, ίσως, ο μοναδικός δρόμος που μπορεί να περπατήσει κανείς, αν θέλει να περιπλανηθεί αποκλειστικά σε αρνητικές σκέψεις. Σύμφωνα με τον Kipling D. Williams, καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Purdue, είναι το ασφαλέστερο διαβατήριο… για τη χώρα του πόνου, της υπαρξιακής αγωνίας πιο συγκεκριμένα.
Όπως έχει αναλύσει στην διατριβή του “The Agony of Ostracism”, όταν κάποιος όχι απλώς μας απορρίπτει, αλλά μας αγνοεί, πρακτικά μπλοκάρει την πνευματική μας δραστηριότητα και μας βυθίζει σε ένα πέλαγος αβεβαιότητας. Το πρώτο -το μπλοκάρισμα, δηλαδή, των εγκεφαλικών ικανοτήτων μας, αφορά την ανθρώπινη ικανότητα να μπορεί να προβλέψει μελλοντικές κινήσεις και μοντέλα συμπεριφοράς.
Το δεύτερο, κατά τον ίδιο, βυθίζει τον άνθρωπο στον πανανθρώπινο και πανάρχαιο φόβο της επιβίωσης. Όπως λέει, η ανθρώπινη κατασκευή δεν είναι φτιαγμένη για τέτοιες συμπεριφορές: πρέπει να γνωρίζει αν κάτι είναι άσπρο ή μαύρο, για να καταρτίσει μοντέλο επιβίωσης. Το γκρι είναι το οδυνηρότερο σενάριο που μπορεί να κληθεί να διαχειριστεί.
Ακόμη πιο συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος μας δεν αγαπά την αβεβαιότητα. Όταν δεν είμαστε σίγουροι για κάτι -οτιδήποτε κι αν είναι αυτό- ακόμη και η πιθανότητα της απειλής ενεργοποιεί αυτόματα το λεμφικό μας σύστημα να βρίσκεται σε επιφυλακή. Τότε είναι που η ικανότητά μας να εστιάζουμε σε ό,τι κάνουμε, ατροφεί. Μελέτη του 2005 έχει ήδη αποκαλύψει ότι αρκεί ένα μικρό ασαφές κομμάτι μέσα στην καθημερινότητα μας για να ενεργοποιήσει την αμυγδαλή -την περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με την επεξεργασία των συναισθηματικών μας αντιδράσεων- αυξάνοντας τη ροή αίματος. Όσο μεγαλύτερη η ασάφεια, τόσο περισσότερο ο οργανισμός αντιλαμβάνεται την κατάσταση ως απειλή. Κατά τους επιστήμονες, πρόκειται για την ίδια αντίδραση που εκδηλώνεται, όταν κάποιος καταλαβαίνει ότι παραβιάστηκε το σπίτι του ή ότι τον έκλεψαν. Εκείνα τα δευτερόλεπτα αβεβαιότητας για το τι θα συμβεί αμέσως μετά, πυροδοτούν μία βασανιστική έκρηξη αγωνίας στο ανθρώπινο σώμα.
Περίπου το ίδιο αισθανόμαστε κι όταν κάποιος αγαπημένος μας εξομολογείται ότι βρίσκεται στην ίδια θέση.
«Δεν έχει να κάνει με το πόσο ευαίσθητοι είμαστε, έχει να κάνει με το ότι πρόκειται από τις λίγες περιπτώσεις, που ως άνθρωποι μπαίνουμε στη θέση κάποιου άλλου, φανταζόμενοι τις δικές μας αντιδράσεις», εξηγεί ο δρ. Williams.
Μάλιστα, όπως λέει, αν κάποιος έχει βιώσει αυτή την κατάσταση, νιώθει -πραγματικά- τι συμβαίνει: ενδεχομένως να νιώσει αναστατωμένο το στομάχι του ή να δυσκολευθεί να κοιμηθεί. Είναι περίπου οι ίδιες αντιδράσεις -μία τρομερή κατάσταση ενσυναίσθησης- σα να το ζούσε το άτομο που πληροφορείται ότι ένας κοντινός του εισπράττει την αδιαφορία ενός άλλου προσώπου.
Ναι, αλλά γιατί; Πέρα από τους αρχέγονους φόβους της επιβίωσης, στη σύγχρονη ζωή αυτού του είδους η απειλή έχει εκλείψει. Γιατί, λοιπόν, βιώνουμε τέτοιο υπαρξιακό τρόμο, όταν κάποιος μας αγνοεί; Όπως λέει ο Williams αυτή η σιωπηρή διαχείριση, δεν είναι παρά ένα εργαλείο τιμωρίας και χειρισμού, ειδικά όταν προέρχεται από άτομα, στα οποία με κάποιο τρόπο έχουμε συνδεθεί συναισθηματικά. Από εκεί και μετά -όλο το υπόλοιπο που προκύπτει ως αίσθημα- είναι, σύμφωνα με μελέτες, η προβολή των δικών μας αισθημάτων και αναγκών, πάνω στον άνθρωπο, από τον οποίο -ας το πούμε απλά- μόλις φάγαμε άκυρο. Ο μόνος τρόπος διαχείρισης αυτής της αγωνιώδους κατάστασης είναι η ήρεμη εξέταση της κατάστασης. Και η προσπάθεια να μην αφεθούν περιθώρια να συνεχιστεί επί μακρόν – για το καλό της υγείας μας, κυρίως.
