“Έχουν βγάλει χρήματα από το σεντούκι και επενδύουν ξανά στο real estate”. Με αυτήν τη φράση περιγράφει μεσίτης στο Capital.gr τις κινήσεις των Ελλήνων εφοπλιστών στην αγορά ακινήτων το τελευταίο διάστημα.
Η τάση στον εγχώριο εφοπλισμό είναι προς τους κλάδους ενέργειας και ακινήτων και η σταδιακή έξοδος από τα “σύννεφα” της πανδημίας θα φέρει “φρέσκα” επενδυτικά κεφάλαια, προσθέτει.
Νέες κινήσεις
Ενδεικτικά, πηγές μεσιτικών γραφείων μεταφέρουν στο Capital.gr δύο πρόσφατες κινήσεις της ελληνικής πλοιοκτησίας. Η μία αφορά επένδυση σε οικόπεδο στα Νότια Προάστια για πολυτελή κατοικία, αξίας άνω του 1 εκατ. ευρώ, και η δεύτερη παλιά ξενοδοχεία στο κέντρο της Αθήνας, με το κόστος να υπολογίζεται σε 2,5 – 3 εκατ. ευρώ.
Θα έλεγε κανείς πως οι εφοπλιστές, άριστοι γνώστες του “asset play” στη ναυτιλιακή βιομηχανία, επενδύουν “έξυπνα” και στην αγορά ακινήτων. Ωστόσο, όπως μεταφέρεται από διάφορους μεσίτες, εκτός από τους μεγάλους “παίκτες” με τα… χαώδη portfolios ή αυτούς που δραστηριοποιούνται και επαγγελματικά στην αγορά, οι επενδύσεις των πλοιοκτητών − Ελλήνων και ξένων− δεν έχουν πάντα και τις καλύτερες αποδόσεις.
“Δείχνουν ότι θέλουν να επενδύσουν χρήματα και στη στεριά, αλλά χωρίς να έχουν πάντα οργανωμένο πλάνο ή τους καλύτερους συμβούλους”, σημειώνεται χαρακτηριστικά. Φυσικά, επένδυση από επένδυση ποικίλλει, με τον εκάστοτε πλοιοκτήτη να θέτει τα δικά του κριτήρια για την απόκτηση ενός ακινήτου.
Τα χαρτοφυλάκια
Έντονα δραστήριοι στο real estate είναι διαχρονικά ο Γιώργος Προκοπίου και ο Θανάσης Μαρτίνος.
O μεν. κ. Προκοπίου, ο οποίος διευθύνει τις Dynacom, Dynagas και Sea Traders, με δραστηριότητα σε δεξαμενόπλοια, LNG και ξηρό φορτίο και συνολικό στόλο άνω των 120 πλοίων, διαθέτει portfolio με αρκετά ακίνητα. Οι προτιμήσεις του ποικίλλουν και εκτείνονται από τα Νότια Προάστια, το κέντρο της Αθήνας και τα νησιά, μέχρι το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.
Ο κ. Μαρτίνος είναι ο Managing Director της Eastern Mediterranean Maritime, η οποία, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της, διαχειρίζεται έναν συνδυασμένο στόλο 78 πλοίων, συνολικής χωρητικότητας άνω των 7,2 εκατ. dwt. Ο Πολιτικός Διοικητής του Αγίου Όρους έχει επενδύσει σε εκτάσεις στα αγαπημένα του Νότια Προάστια (στη Γλυφάδα εδρεύει η ναυτιλιακή), αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Στην αγορά ακινήτων επενδύει συχνά και ο Διαμαντής Διαμαντίδης. Ο ισχυρός άνδρας του ελληνικού εφοπλισμού έχει συνδεθεί με την αγορά τριών οικοπέδων στον Αστέρα Βουλιαγμένης, με την τιμή κάθε έκτασης να εκτιμάται περίπου στα 40 εκατ. ευρώ. Πληροφορίες αναφέρουν ότι έχει αγοράσει ακίνητα στα Νότια Προάστια, στην ευρύτερη Αττική, στην Πελοπόννησο και σε νησιά του Αιγαίου. Οι δύο εταιρείες του πλοιοκτήτη (Marmaras Navigation και Delta Tankers) ελέγχουν, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων Equasis, περίπου 61 πλοία μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου και tankers.
Στη λίστα συμπεριλαμβάνεται, φυσικά, και η οικογένεια Λάτση, στο χαρτοφυλάκιο της οποίας ξεχωρίζει η δρομολογούμενη επένδυση στο Ελληνικό, μέσω της Lamda Development. Στην κατοχή της εταιρείας βρίσκονται τρία εμπορικά κέντρα (The Mall Athens, Golden Hall και Mediterranean Cosmos), η μαρίνα Φλοίσβου, συγκροτήματα γραφείων, εκθεσιακά κέντρα και άλλα επενδυτικά ακίνητα. Στη ναυτιλία, ο Όμιλος Λάτση διαχειρίζεται, σύμφωνα με τα στοιχεία στις ιστοσελίδες των εταιρειών του, μικτό στόλο περίπου 38 πλοίων.
Ισχυρή παρουσία στο ξενοδοχειακό real estate διαθέτει η οικογένεια Κωνσταντακόπουλου. Με επικεφαλής τον δευτερότοκο γιο του καπετάν Βασίλη, τον Αχιλλέα, η ΤΕΜΕΣ (Costa Navarino, Hilton) πρωτοστατεί στον τουριστικό κλάδο. Μάλιστα, στο τέλος του 2020, ο όμιλος συμφώνησε με τη Lamda Development για την από κοινού ανάπτυξη δύο σύγχρονων, πολυτελών ξενοδοχείων και των αντίστοιχων τουριστικών-οικιστικών συγκροτημάτων στο παράκτιο μέτωπο του Ελληνικού. Η συνολική επένδυση εκτιμάται στα 300 εκατ. ευρώ. Νεότερες πληροφορίες από μεσίτες αναφέρουν πως ο όμιλος αγοράζει χωράφια στη Μεσσηνία, σχεδιάζοντας ήδη τα μελλοντικά projects. Ο αδελφός του Αχιλλέα, Κωστής, “τρέχει” την Costamare, με στόλο 82 containerships, η οποία είναι εισηγμένη στο αμερικανικό χρηματιστήριο. Η ναυτιλιακή έκανε “πρωτοσέλιδα” πρόσφατα με την ανακοίνωση του πρώτου ομολόγου εταιρείας της ποντοπόρου ναυτιλίας στην εγχώρια χρηματαγορά.
Στην ιδιαίτερη πατρίδα της, τη Χίο, επενδύει η οικογένεια Τσάκου, καθώς έχει αναλάβει να αναμορφώσει το ιστορικό ξενοδοχείο Ξενία, ενώ προχωρά και την ανάπτυξη της μαρίνας του νησιού. Ο στόλος του ομίλου διαχειρίζεται περισσότερα από 90 πλοία, με δραστηριότητα στους κυριότερους ναυτιλιακούς τομείς.
Παναγιώτης και Θανάσης Λασκαρίδης είναι πρωταγωνιστές στη ναυτιλιακή “σκακιέρα” (Lavinia Corporation & Laskaridis Shipping Company), με στόλο που υπερβαίνει τα 120 πλοία, ενώ επενδύουν και στο real estate. Η ΛΑΜΨΑ διαθέτει στο χαρτοφυλάκιό της τα εν Ελλάδι Μεγάλη Βρετανία, King George, Athens Capital (άνοιξε το 2020), Sheraton Rhodes και τα Hyatt Regency Belgrade και Mercure Excelsior στη Σερβία. Τα δύο αδέλφια εμπλέκονται και στο project, ύψους 200 εκατ. ευρώ, για τη δημιουργία τουριστικού συγκροτήματος στο Μαρούσι, με τη μετεγκατάσταση και του καζίνο της Πάρνηθας.
Φυσικά, η λίστα με τους Έλληνες εφοπλιστές, οι οποίοι επενδύουν στην αγορά του real estate, είναι μακριά και περιλαμβάνει κι άλλα μεγάλα ονόματα, όπως ο Γιώργος Οικονόμου, η οικογένεια Βαφειά και ο Ευάγγελος Πιστιόλης.
Με τη χώρα να εξέρχεται σταδιακά από την κρίση που προκάλεσε η πανδημία, είναι πολύ πιθανό οι επενδυτικές κινήσεις να ενταθούν το επόμενο διάστημα, σε μια αγορά η οποία διαχρονικά παρουσιάζει μεγάλες ευκαιρίες.
Νέες παραγγελίες και αγορές πλοίων
Φυσικά, εκτός από τις αυξημένες επενδύσεις στη στεριά, ο εγχώριος εφοπλισμός διοχετεύει σημαντικά κεφάλαια και στη θάλασσα, τόσο σε μεταχειρισμένα όσο και σε καινούργια πλοία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία του ναυλομεσιτικού οίκου Allied Shipbroking, από την αρχή του έτους και μέχρι το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου οι “Greeks” είχαν αγοράσει 152 second hand πλοία, έναντι σχεδόν 2,5 δισ. δολαρίων. Πρόκειται για την κορυφαία επίδοση σε παγκόσμιο επίπεδο, με τους δεύτερους Κινέζους να έχουν αγοράσει 112 πλοία.
Την ίδια ώρα, το πρώτο τετράμηνο του 2021 η ελληνική πλοιοκτησία παρήγγειλε, με βάση τη ναυλομεσιτική Golden Destiny, 62 πλοία, καταβάλλοντας περισσότερα από 3 δισ. δολάρια. Αυτά είναι επίπεδα-ρεκόρ, αν αναλογιστεί κανείς πως στη διάρκεια του 2020 τοποθετήθηκαν μόλις 86 παραγγελίες (δεν υπολογίζονται πλοία υπό το δικαίωμα άσκησης option) κι ενώ οι διάφοροι περιβαλλοντικοί κανονισμοί “θολώνουν” το τοπίο της επόμενης ημέρας.
Οι Έλληνες “ποντάρουν” κυρίως στις αγορές του ξηρού φορτίου και των δεξαμενόπλοιων, στις οποίες κυριαρχούν παραδοσιακά. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο τον Απρίλιο παρήγγειλαν 11 tankers, επενδύοντας σχεδόν 430 εκατ. δολάρια.
