Στο επίκεντρο της κριτικής έχει βρεθεί τις τελευταίες ώρες η Αττικής Οδός. Ο «καλύτερος δρόμος της Ελλάδας» όπως τον αποκαλούν πολλοί, παρουσίασε μια εικόνα διάλυσης μέσα στην κακοκαιρία, και εκατοντάδες οδηγοί εγκλωβίστηκαν εκεί για ώρες. Σήμερα, έγινε γνωστό ότι κάθε οδηγός που εγκλωβίστηκε, θα πάρει αποζημίωση 2.000 ευρώ.
Ωστόσο, πρόκειται για ένα έργο που φέρνει «χρυσά» έσοδα εδώ και χρόνια. Σύμφωνα με στοιχεία της ιστοσελίδας bussinesdaily.gr, τα τελευταία 15 χρόνια, η εταιρεία που διαχειρίζεται τον μήκους 70 χιλιομέτρων οδικό άξονα, έχει εισπράξει από τα διόδια ποσό που αγγίζει τα 3 δισ. ευρώ. Και καθαρά κέρδη μετά από φόρους που φτάνουν τα 770 εκατ. ευρώ.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι στην καλύτερη περίοδο για τη λειτουργία της, δηλαδή μέχρι και το 2011 και πριν επηρεάσει την κυκλοφορία οχημάτων η μεγάλη οικονομική κρίση, τα ετήσια έσοδα της Αττικής Οδού ξεπερνούσαν σταθερά τα 200 εκατ. ευρώ, φθάνοντας τα 248,5 εκατ. το 2009, που ήταν και η καλύτερη χρονιά της. Οι εισπράξεις μειώθηκαν μετά το 2011 και κυμαίνονταν μεταξύ 151,5 εκατ. (το 2020, έτος επιβολής του lockdown λόγω πανδημίας) έως τα 192,7 εκατ. ευρώ (το 2019). Αθροιστικά, σε αυτή τη δεκαπενταετή περίοδο, τα έσοδα από τα διόδια της Αττικής Οδού ανήλθαν στα 2,93 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά μέσο όρο 195 εκατ. ευρώ τον χρόνο.
Στην πλευρά της κερδοφορίας, η Αττική Οδός είχε επίσης εξαιρετικές αποδόσεις για τους μετόχους της, δηλαδή την ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ του ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ (65,75%), τον όμιλο ΑΒΑΞ Α.Ε. (34,21%) και τη γαλλική EGIS PROJECTS (0,04%). Στην ίδια, δεκαπενταετή περίοδο, τα συνολικά καθαρά κέρδη της Αττικής Οδού έφθασαν τα 771,7 εκατ. ευρώ. Καλύτερες χρονιές ήταν το 2008 και το 2019, όταν τα κέρδη ξεπέρασαν τα 70 εκατ. ευρώ, ενώ χειρότερη ήταν το 2013, όταν είχαν υποχωρήσει στα 20,9 εκατ. ευρώ. Κατά μέσο όρο, τα καθαρά κέρδη ξεπερνούσαν τα 51 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Η καθαρή θέση της εταιρείας διαμορφώθηκε το 2020 στα 270 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι το 2024, οπότε και λήγει η διάρκεια της σύμβασης παραχώρησης, το ποσό της καθαρής θέσης θα διανεμηθεί στους μετόχους. Μέσα στο 2021, οι μέτοχοι της Αττικής Οδού μοιράσθηκαν το ποσό των 82,8 εκατ. ευρώ, μέσα από μια διαδικασία μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου της.
Όμως, τα κέρδη που καταγράφονται στους ισολογισμούς της Αττικής Οδού δεν δίνουν παρά μόνο ένα μέρος της συνολικής εικόνας του οφέλους που έχουν αποκομίσει οι μέτοχοί της, από μια αρχική επένδυση ύψους 1,25 δισ. ευρώ, την οποία κάλυψαν κατά 15% με ίδια κεφάλαια, ενώ το υπόλοιπο χρηματοδοτήθηκε με δανεισμό και κρατική συμμετοχή.
Στην πραγματικότητα, ένα μεγάλο μέρος των εσόδων της Αττικής Οδού μεταφερόταν σε όλη τη διάρκεια της παραχώρησης στην αδελφή εταιρεία Αττικές Διαδρομές, μια κατασκευαστική εταιρεία λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης του οδικού άξονα. Τα κόστη συντήρησης της Αττικής Οδού, για τα οποία πληρώνεται η εταιρεία Αττικές Διαδρομές, έχουν προκαλέσει πολλές συζητήσεις στο παρελθόν, καθώς υπήρξαν χρονιές όπου είχαν ανέλθει και σε περίπου 1 εκατ. ευρώ το χιλιόμετρο για τον οδικό άξονα των 70 χιλιομέτρων.
Όσοι έχουν μελετήσει τη σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού, που ήταν και η πρώτη αντίστοιχη για μεγάλο τεχνικό έργο, διαπιστώνουν ότι υπήρξε ένα μεγάλο κενό στη σύμβαση, το οποίο επέτρεψε να διογκωθούν σε πολύ υψηλά επίπεδα τα κόστη λειτουργίας και συντήρησης της Αττικής Οδού. Ενώ σε μεταγενέστερες συμβάσεις παραχώρησης τέθηκαν ανώτατα όρια κόστους ανά χιλιόμετρο, στη σύμβαση της Αττικής Οδού τέτοιοι περιορισμοί δεν υπήρχαν, κάτι που επέτρεπε στην εταιρεία της Αττικής Οδού να περνάει κάθε χρόνο πολύ μεγάλα ποσά στην αδελφή εταιρεία Αττικές Διαδρομές, μειώνοντας σημαντικά τα δικά της κέρδη, χωρίς όμως οι μέτοχοι να χάνουν κάτι, αφού είχαν υπό τον έλεγχό τους και τη δεύτερη εταιρεία.
