Πλέον το βλέπουμε παντού γύρω μας: Στις διακοπές, στις συναυλίες, σε μεγάλα αθλητικά γεγονότα, ακόμα και σε κάποιον… απλό καφέ σε μια καφετέρια. Οι περισσότεροι άνθρωποι τραβούν φωτογραφίες με το κινητό τους, σε μια προσπάθεια… να θυμούνται την στιγμή. Αλλά πως η προσπάθεια μας να τραβήξουμε μια φωτογραφία, αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε την στιγμή;
Η Linda Henkel, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Fairfield στις ΗΠΑ, μελέτησε το πως η λήψη φωτογραφιών επηρεάζει την εμπειρία και τη μνήμη. Έκανε ένα πείραμα χρησιμοποιώντας μια ομάδα φοιτητών σε μια ξενάγηση στο Μουσείο Τέχνης Bellarmine. Ζητήθηκε από τους φοιτητές να τραβήξουν φωτογραφίες κάποιων έργων τέχνης που είδαν στην επίσκεψη τους. Την ίδια στιγμή, τους ζητήθηκε απλά να παρατηρήσουν κάποια άλλα έργα εντός του ίδιου μουσείου χωρίς να τραβούν φωτογραφίες.
Την επόμενη μέρα, η καθηγήτρια έφερε τους φοιτητές στο ερευνητικό της εργαστήριο για να δοκιμάσουν τη μνήμη τους για όλα τα αντικείμενα που είχαν δει στην επίσκεψη στο μουσείο. Κάθε φορά που οι φοιτητές θυμούνταν ένα έργο, η καθηγήτρια τους έκανε ερωτήσεις σχετικά με συγκεκριμένες οπτικές λεπτομέρειες. Τα αποτελέσματα ήταν σαφή: Συνολικά, οι άνθρωποι θυμήθηκαν λιγότερα από τα αντικείμενα που είχαν φωτογραφίσει. Επίσης, δεν μπορούσαν να θυμηθούν τόσες συγκεκριμένες οπτικές λεπτομέρειες των φωτογραφημένων έργων τέχνης, ενώ αντίθετα μπορούσαν να θυμηθούν περισσότερες λεπτομέρειες που αφορούσαν τα έργα που απλά τα είχαν παρατηρήσει χωρίς να τα τραβήξουν φωτογραφία.
«Όταν τραβάτε μια φωτογραφία από κάτι, βασίζεστε στη φωτογραφική μηχανή για να θυμηθεί, αντί να το κάνετε εσείς», είπε η Henkel. «Βασικά λέτε, “Εντάξει, δεν χρειάζεται να το σκέφτομαι περισσότερο. Η κάμερα έχει καταγράψει την εμπειρία”. Δεν ασχολείστε με κανένα από τα πολύπλοκα ή συναισθηματικά είδη επεξεργασίας που πραγματικά θα σας βοηθήσουν να θυμηθείτε αυτές τις εμπειρίες, επειδή έχετε αναθέσει τη δουλειά… στην κάμερα».
Με άλλα λόγια, εάν η κάμερα σας καταγράφει τη στιγμή, τότε ο εγκέφαλός σας δεν το κάνει. Η Henkel έδωσε σε αυτό το φαινόμενο την ονομασία: «photo-taking-impairment effect». Η Henkel δεν διαφωνεί ότι το να έχουμε μια «εξωτερική μνήμη» μέσα σε συσκευές μπορεί να ελευθερώσει τον εγκέφαλό μας για να κάνει άλλες γνωστικές επεξεργασίες. Το πρόβλημα είναι, λέει, όταν «πηγαίνουμε συνεχώς από το ένα πράγμα στο άλλο, και στο επόμενο κοκ».
Κάπως έτσι, καταλήγουμε να ζούμε πηγαίνοντας από το ένα πράγμα στο άλλο συνεχώς, και ποτέ δεν αγκαλιάζουμε πλήρως οποιαδήποτε από τις εμπειρίες που έχουμε.
