Κάποτε, το μακρινό 1995, είχαν ρωτήσει τον Steve Jobs για το πώς αποφάσισε να ιδρύσει την Apple. H απάντηση του ήταν αφοπλιστική: «Ήμασταν περίπου 20 χρονών, δεν είχαμε τίποτα να χάσουμε. Δεν είχαμε οικογένειες, παιδιά, σπίτια. Δεν είχαμε τίποτα να χάσουμε». Ο ίδιος συμπλήρωσε, όπως μπορείτε να δείτε στο παρακάτω βίντεο: «Ακόμα και αν καταστρεφόμασταν, η εμπειρία που θα είχαμε λάβει θα ήταν 10 φορές πιο σημαντική. Άρα τι είχαμε να χάσουμε; Δεν υπήρχε ρίσκο».
Προσέξτε: Αυτά τα έλεγε ο Steve Jobs, ο οποίος βρίσκονταν στις ΗΠΑ. Την χώρα των ευκαιριών και της τεράστιας αγοράς. Εκεί όπου εύκολα θα μπορούσε να βρει μια θέση σε μια καλή εταιρία, με μεγάλο μισθό. Και να μη χρειαστεί να πειραματίζεται φτιάχνοντας… κάποια Apple. Κι όμως, αυτός ο άνθρωπος παραθέτει το στοιχείο που μπορεί να σε οδηγήσει στην επιτυχία: Όταν είσαι 20 χρονών (ή 25 ή 28), δεν έχεις τίποτα σπουδαίο να χάσεις. Αξίζει να πειραματιστείς, να δημιουργήσεις κάτι δικό σου και να κάνεις τολμηρές επιλογές.
Γιατί ξεκίνησα όμως να τα γράφω όλα αυτά. Τις τελευταίες ημέρες, μου τράβηξε την προσοχή μια ιδιαίτερη αγγελία από τη γνωστή αλυσίδα Public. Η περιγραφή ανέφερε ότι η εταιρία ζητά να προσλάβει εργαζομένους… για 1 μήνα. Κατά την περίοδο Αυγούστου- Σεπτεμβρίου, όταν δηλαδή ανοίγουν τα σχολεία. Και σαν να μοιάζει ειρωνικό, τα Public επέλεξαν να συνοδέψουν την εν λόγω αγγελία, με μια φωτογραφία που έγραφε «ευκαιρίες καριέρας». Φυσικά, κάτω από τη σχετική ανάρτηση στο Facebook, ακολούθησε το ανάλογο τρολάρισμα από τους χρήστες, όμως δεν είναι αυτό το θέμα μας τώρα.
Το θέμα είναι ότι αυτή η αγγελία από μια μεγάλη αλυσίδα, δείχνει με τον πιο απλό τρόπο την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα. Ακόμα και μεγάλα brands ζητούν εργαζομένους με εξαιρετικά κακές προοπτικές και συνολικά δεδομένα. Δεν συζητάμε για τους εργαζομένους που δεν πληρώνονται καν και ψάχνουν… να βρουν το λογιστήριο. Πάμε στα επίσημα, σαν την περίπτωση των Public. Σου λέει: Κύριε, θέλω εργαζόμενο για έναν μήνα. Με τον βασικό μισθό (αν είσαι full-time), δηλαδή στα 585 ευρώ μικτά. Χρήματα που φτάνουν απλά, για να κάνεις τις βόλτες σου στο Γκάζι, μέσα στον μήνα. Καμία άλλη προοπτική. Δεν μπορείς να «χτίσεις» οτιδήποτε.
Όταν ξεκίναγα το It’s Possible, πριν από μερικούς μήνες, το είχα ακούσει και εγώ πολλές φορές: «Μπράβο, πήρες το ρίσκο να δημιουργήσεις κάτι δικό σου». Η απάντηση εδώ, είναι (για εμένα) ξεκάθαρη: Δεν υπάρχει ρίσκο. Για να μιλάμε για ρίσκο, πρέπει να έχεις να χάσεις κάτι σημαντικό. Εδώ ποιες είναι οι άλλες επιλογές που «χάνεις»; Στην καλύτερη περίπτωση, «χάνεις» το να εργάζεσαι σε μια επιχείρηση για τον βασικό μισθό ή λίγο πιο πάνω, με 8-10 ώρες εργασίας την ημέρα. ‘Η να δουλεύεις με την ώρα, οπότε τα δεδομένα είναι ακόμα πιο άσχημα. Με απλά λόγια, δηλαδή, να είσαι «εργαζόμενος stand by», και ο εργοδότης να σε καλεί όποτε έχει ανάγκη μέσα στην εβδομάδα. Τον ένα μήνα να βγάζεις 600 ευρώ και τον άλλο… 300 ευρώ. Ανάλογα με τις ώρες που έχεις δουλέψει.
Παρόμοια δεδομένα ισχύουν και στη δημοσιογραφία πλέον. Το να είσαι απλός συντάκτης ροής σε ένα ειδησεογραφικό site, πιθανότατα σημαίνει ότι αμείβεσαι περίπου με τον βασικό μισθό. Ειδικά αν είσαι σε ηλικία κάπου στα 20-25.
Δεν υπάρχει ουσιαστικό ρίσκο. Φυσικά, το να ξεκινήσεις κάτι δικό σου, συνεπάγεται μεγάλη προσπάθεια, δουλειά, ξενύχτια και υπομονή. Ίσως και κάποιες μικρές ή μεγάλες αποτυχίες. Αυτά είναι τα πράγματα που «ρισκάρεις». Ειδικά αν μιλάμε για το digital πεδίο, όπου δεν χρειάζονται καν σημαντικά χρήματα για να ξεκινήσεις. Αξίζει να το κάνεις. Το είχε κάνει ο Steve Jobs, όταν μπορούσε όντως να «βολευτεί» σε κάτι πιο εύκολο. Στην Ελλάδα του σήμερα, έτσι κι αλλιώς τα περισσότερα «βολέματα» έχουν τελειώσει. Ξεκίνα τώρα λοιπόν, δεν υπάρχει καλύτερη στιγμή για να το κάνεις.
